İnşaat ve Gayrimenkul Muhasebesi Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Kendileri kullanmak amacıyla yapılan inşaat işlerinde
vergileme uygulanmakta mıdır?

Kendileri kullanmak amacıyla yapılan inşaat
işlerinde kişilerin yapmış oldukları inşaat işleri Gelir
Vergisi Kanunu açısından ticari kazanç olarak
değerlendirilmeyecek, dolayısıyla inşa aşamasında bir
vergi yükümlülüğü ortaya çıkmayacaktır. Bu tür inşaat
işlerinde vergi yükümlülüğü gayrimenkulün satış
aşamasında ortaya çıkmaktadır. Bu aşamada doğan
kazançlar devamlılık arzetmemek ve ticari bir
organizasyon dahilinde yapılmamak koşuluyla Gelir
Vergisi Kanunu kapsamında Diğer Kazanç ve İratlar
başlığı altında “Değer Artış Kazancı” olarak
vergilendirilmektedir. Gayrimenkul satışının ticari bir
organizasyon içinde yapılması durumunda elde edilen
kazanç ise ticari kazanç olacaktır.

Türk Medeni Kanununda inşaat işleri kaç tür ayrıma
tabi tutulmuştur?

Türk Medeni Kanununda inşaat işleri ile ilgili
olarak yapılar;
• Taşınır inşaatlar (yapılar) ve
• Taşınmaz inşaatlar (yapılar) olmak üzere ikili bir
ayrıma tabi tutulmuştur.
Taşınır yapılar; başkasının arazisi üzerinde kalıcı olması
amaçlanmaksızın yapılan kulübe, büfe, çardak, baraka ve
benzeri hafif yapılar olarak tanımlanmıştır.
Taşınmaz yapılar ise insan eliyle toprağa bağlı olarak
(arsa/arazi üzerinde) sürekli kalmak amacıyla meydana
getirilen ve ekonomik değer taşıyan yapılardır.

Kendi nam ve hesabına Bina inşa ederek satmak
amacıyla yapılan inşaat işlerinde herhangi bir vergi
uygulaması gerçekleştirilir mi?

Kendi nam ve hesabına bina inşa ederek satmak
amacıyla yapılan inşaat işi gerçek kişi tarafından yapılıyor
ise gelir vergisinin, tüzel kişiler tarafından yapılıyor ise
kurumlar vergisinin kapsamına girmektedir. Fakat bu tür inşaat işlerinden elde edilen kazanç ister gelir vergisi, ister
kurumlar vergisi mükellefleri tarafından elde edilsin ticari
kazanç sayılacak ve Gelir Vergisi Kanununun ticari
kazanç hükümlerine göre vergileme yapılacaktır. Bu tür
inşaat işlerinden elde edilen gelir ticari kazanç
hükümlerine göre vergilendirildiğinden bu tür inşaat
faaliyetleri ile uğraşan işletmelerin (gelir/kurumlar vergisi
mükellefi) vergilendirme dönemi, geçici vergi, katma
değer vergisi vb. yükümlülükleri gelir ya da kurumlar
vergisi mükellefi olan bir üretim işletmesinden farklı
değildir.
Gelir Vergisi Kanununun 37/4 maddesine göre
“gayrimenkullerin alım satım ve inşaat işleri ile devamlı
olarak uğraşanların bu işlerden elde ettikleri kazançları
ticari kazanç” sayılmıştır. Bu nedenle bu tür inşaat
faaliyetinde bulunanlar özel bir vergileme sistemine tabi
değildirler. Başka bir ifadeyle bu tür inşaat işleri ile
uğraşan gerçek ve tüzel kişilerin bu faaliyetlerinden elde
ettikleri kazançlar gerçek usulde vergilendirilmekte ve
kazancın tespiti için bilanço veya işletme hesabı esasına
göre defter tutulması gerekmektedir.

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinin
vergilendirilebilmesi için hangi özellikleri taşıması
gerekir?

İnşaat ve onarım işinin Gelir Vergisi Kanununun
42. maddesi kapsamında vergilendirilebilmesi için aşağıda
yer alan üç özelliği taşıması gerekir;
• Faaliyetin konusunun inşaat ve onarım işi olması
• İnşaat ve onarım işinin taahhüde bağlı olarak
yapılması
• İnşaat ve onarım işinin yıllara yaygın olması
Bu üç koşulu birlikte sağlamayan işlerin yıllara yaygın
inşaat ve onarım işi olarak değerlendirilmesi ve Gelir
Vergisi Kanununun 42. maddesinden faydalandırılması
mümkün değildir.

Müteahhitin arsa sahibine bağımsız bölüm teslim
etmesi durumunda vergi olayı doğar mı?

Müteahhit inşaat faaliyetinden dolayı gelir ya da
kurumlar vergisi mükellefi olduğu için inşaatın bitimi ve
bağımsız bölümlerden herhangi birinin satılması ile vergiyi
doğuran olay gerçekleşecektir. Bu nedenle inşaat süresince
yapılan işlerle ilgili olarak kâr/zarar beyanında
bulunulmayacak fakat beyanname verilecektir. Müteahhidin
kâr/zarar beyan etmesi için, inşaatın tamamlanmış olması
yeterli değildir. Hem inşaat bitmiş hem de bağımsız
bölümlerden en az biri satılmış olmalıdır. İnşaatın devamı
sırasında satılan bağımsız bölümler nedeniyle alınan paralar
avans niteliğindedir. İnşaat bitmeden önce tüm bağımsız
bölümler satılmış olsa dahi yine de kâr/zarar beyan edilmez.
Çünkü inşaat bitmediğinden maliyetlerde belli olmamıştır.
Müteahhit tarafından arsa sahiplerine yapılan bağımsız
bölüm teslimleri ayrıca katma değer vergisine de tabidir.
Arsa karşılığı inşaat işini yapanların gelir ya da kurumlar
vergisi mükellefi olmaları katma değer vergisi açısından
önem arz etmemektedir. Katma Değer Vergisi Kanununa
göre müteahhit tarafından arsa sahibine, arsanın karşılığı
olarak yapılan 150 m2
’ye kadar konut teslimlerinde katma
değer vergisi oranı %1, işyeri ve 150 m2
’den büyük konut
teslimlerinde ise katma değer vergisi oranı %18 olarak
uygulanmaktadır.

Arsa sahibi tarafından müteahhide arsa teslimi sonucu
bir vergi uygulaması var mıdır?

Eğer arsa bir iktisadi işletmeye dahil ise
(kurumlar vergisi mükellefi arsa sahipleri) veyahut arsa
sahibi arsa alım-satım işini mutad ve sürekli olarak yani
ticari faaliyet kapsamında yapıyorsa (gelir vergisi
mükellefi arsa sahipleri) müteahhide konut ya da işyeri
karşılığında yapılan arsa teslimleri katma değer vergisine
tabidir. Ancak arsa sahibi arızi (sürekli olmayan) olarak
bağımsız bölüm karşılığında arsa teslimini müteahhide
yapıyorsa yani yapılan bu işlem arsa sahibinin ticari
kazanç kapsamında mükellef olmasını gerektirmiyorsa
(vergi mükellefi olmayan arsa sahipleri) bu şekilde yapılan
arsa teslimleri katma değer vergisine tabi değildir.

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde vergiyi
doğuran olay nedir?

Gelir Vergisi Kanununun 42. maddesi kapsamına
giren işlerde, inşaat ve onarım işinin başlangıç ve bitim
tarihi önem arzetmektedir. Bu çerçevede;
• Yapılan sözleşmede yapılacak işin yer teslimi
öngörülmüş ise yerin teslim edildiği tarih,
• Sözleşmede yer teslim tarihi belirtilmemiş ise
sözleşmede belirtilen işin başlangıç tarihi,
• Sözleşmede bunların hiçbiri belirtilmemiş ise
sözleşme tarihi, işin başlangıç tarihi olarak kabul
edilir.
Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde vergilendirme
döneminin belirlenmesi açısından önemli olan vergiyi
doğuran olay işin bitimidir. Nitekim Gelir Vergisi
Kanununun 44. maddesinde “inşaat ve onarma işlerinde
geçici ve kesin kabul sürecine tabi olan hallerde geçici
kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı
tarih, diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen
bırakıldığı tarih bitim tarihi olarak kabul edilir. Bitim
tarihinden sonra bu işlerle ilgili olarak yapılan giderler ve
her ne nam ile olursa olsun elde edilen hasılat, bu
giderlerin yapıldığı veya hasılatın elde edildiği yılın kâr
veya zararının tespitinde dikkate alınır.” hükmü yer
almaktadır.

Taahhüt şeklindeki inşaat işleri nasıl tanımlanır?

Vergi kanunları açısından taahhüt şeklindeki
inşaat işlerini bir inşaat firmasının bir başka gerçek ya da
tüzel kişilere ait bir inşaat eylemini sözleşme koşullarına
uygun olarak belirlenen bir ücret karşılığında yapması işi
olarak tanımlamıştır.

Yıllara yaygın inşaat ve onarım faaliyetleri yapan
şahıs işletmeleri beyanlarını ne zaman yapar?

Şahıs işletmelerinin Gelir Vergisi Kanunun 42.
maddesi hükümlerine göre yıllara yaygın inşaat ve onarım
işlerinin sonucu kazanç işin bitim tarihinde tespit
olunmakta ve işin bitimini izleyen yıl Mart ayının birinci
gününden yirmibeşinci günü akşamına kadar tamamı o
yılın geliri olarak beyan edilmektedir.

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde ödenen
hakediş bedellerinden vergi kesintisi yapılmakta mıdır?

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işini yapanlara
zaman zaman söz konusu işlerle ilgili olarak düzenlenen
rapora dayanarak hakediş ödemesi yapılmaktadır. Bu
ödemeler geçici kabulün ve işin fiilen bitiminden sonraki
ana ödemeye mahsuben yapılan bir ödeme olmaktadır.
Vergilemedeki gecikmeyi telafi etmek ve müteahhidin
ödemedeki mali yükünü azaltmak amacıyla, yıllara yaygın
inşaat ve onarım işlerinde ödenen hakediş bedellerinden
vergi kesintisi yapılmaktadır. Gelir Vergisi Kanununun
94. maddesi ve Kurumlar Vergisi Kanununun 15/1-a
maddesi uyarınca yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerini
yaptıranlara müteahhide yapacakları nakden veya hesaben
her türlü hakediş ödemesinden (avans ödemeleri dahil)
ödeme anında gelir vergisi kesintisi yapma sorumluluğu
getirilmiştir.

Taahhüt şeklindeki inşaat ve onarım işlerinden elde
edilen kazanç vergilendirilmek midir?

Taahhüt şeklindeki inşaat ve onarım işlerinden
elde edilen kazançlar Gelir Vergisi Kanununun ticari
kazanç hükümlerine göre vergilendirilmektedir. Ancak
taahhüt şeklindeki inşaat işlerinin yıllara yaygın olması
halinde taşıdığı özellikler nedeniyle genel hükümler
dışında özel bir vergileme sistemi kabul edilmiştir. Özel
vergileme sadece birden fazla takvim yılına taşan inşaat ve
onarım işlerinde sözkonusudur. Aynı yıl içinde başlanıp
bitirilen taahhüt şeklindeki inşaat işlerinden elde edilen
kazançlar genel hükümlere göre vergilendirilmektedir.

Vergi kanunlarında inşaat işleri kaç tür ayrıma tabi
tutulmuştur?

Vergi kanunlarında Medeni Kanundaki gibi bir
yapı (inşaat) ayrımı yapılmamakla birlikte inşaat işlerinin
ve işletmelerinin vergileme farklılıkları açısından bir
ayrıma gidildiği görülmektedir. Buna göre vergi kanunları
açısından inşaat türleri;
• Özel inşaatlar ve
• Taahhüt şeklindeki inşaatlar olmak üzere ikiye
ayırılabilir.

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri yapan işletmeler
geçici vergi ödemekte midir?

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işi yapan
işletmeler ister gelir vergisi isterse kurumlar vergisi
mükellefi olsun kazançları üzerinden geçici vergi
ödemeyecekler, ancak bu kazançları dışında kalan ticari
veya mesleki kazançları için geçici vergi ödeyeceklerdir.
Vergi kanunlarında geçici vergi konusunda dönem dönem
bir takım değişiklikler yapılmış olsa da, yıllara yaygın
inşaat ve onarım işleri sürekli olarak geçici verginin
kapsamı dışında tutulmuştur.

Vergi kanunları açısından inşaat türleri ne şekilde ayrılmıştır?

İnşaat işletmesi nedir?

İnşaat işletmesi kendi adına veya hesabına veya
taahhüt yoluyla başkalarına inşaat yapan işletmeler olarak
tanımlanmıştı. İnşaat işletmeleri kuruluş aşamasında özel
inşaat işletmeleri ve inşaat taahhüt işletmeleri şeklinde
kurulmuş olsalar bile, inşaat taahhüt işletmeleri şeklinde
kurulanlar, taahhüt işlerinin yanında özel inşaat işleri de
yapabilmektedirler

Özel İnşaat işlerinde vergiyi doğuran olay nedir?

Genellikle özel inşaat işlerinde vergiyi doğuran
olayın tapuya tescil işlemi ile gerçekleştiği
düşünülmektedir. Ancak tescil işlemi yapılmadan da inşaat
işletmeleri yapmakta oldukları bağımsız bölümleri inşaat
devam ederken özel sözleşme veya satış vaadi sözleşmesi
ile satmaktadırlar. İnşaat devam ederken yapılan bu
satışlar karşılığında alınan bu paralar avans niteliğindedir.
Burada vergiyi doğuran olay söz konusu değildir. Özel
inşaat işlerinde vergiyi doğuran olay tasarruf hakkının
devridir. Yapılan inşaat alıcının tasarrufuna (istifadesine
ve yararına) sunulduğu anda teslim edilmiş ve vergisel
açıdan satış gerçekleşmiş sayılır. Özel inşaat işlerinde elde
edilen kar veya zarar yıl içindeki satışlara göre
belirlenmektedir. Özel inşaat işletmeleri üretimini
yaptıkları bağımsız bölümlerinin satışını ne zaman
yaparlar ise üretim maliyeti ile satış fiyatı arasındaki
olumlu fark ticari kazanç olarak satışın gerçekleştiği
dönemde vergilendirilir ve o yılın geliri olarak beyan
edilir. Benzer şekilde inşaatı devam ederken yapılan
satışlarda satış bedelinin tamamının, inşaatın tamamlanıp
anahtar tesliminin yapıldığı yılın satış hasılatı olarak
gösterilmesi gerekmektedir.

Resmî kurum ve kuruluşlar ile kişiler arasında yapılan hukuki işlemlere ait kağıtların damga vergisinin mükellefi kimdir?

Damga vergisinin mükellefi bu kağıtları düzenleyenler ve imza edenlerdir. Resmî kurum ve kuruluşlar ile kişiler arasındaki işlemlere ait kâğıtların damga vergisini kişiler ödemektedir.

Yıllara yaygın olmayan inşaat ve onarım nedir?

Yıllara yaygın olmayan inşaat ve onarım işleri
inşaat işletmelerinin aynı yıl içinde başlayıp bitirdikleri
inşaat işlerini ifade etmektedir.

Yıllara yaygın inşaat ve onarım faaliyetleri yapan
sermaye işletmeleri beyanlarını ne zaman yapar?

Sermaye şirketlerinin yıllara yaygın inşaat ve
onarım faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar da işin
bitim yılının kazancı sayılır ve kurumlar elde ettikleri safi
kazançları kurumlar vergisi beyannamesi ile hesap
döneminin kapandığı dördüncü ayın birinci gününden
yirmibeşinci günü akşamına kadar ve verildiği ayın
sonuna kadar ödenmektedir.

İnşaat ve onarım işini yapan işletmeler için hangi
kazanç hükümlerine göre vergileme yapılmaktadır?

İnşaat ve onarım işini yapan işletme ister gelir
vergisi mükellefi ister kurumlar vergisi mükellefi olsun
Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hükümlerine göre
vergileme yapılmaktadır.

Arsa sahiplerini vergisel açıdan genel olarak nasıl bir
ayrıma tabi tutulmaktadır?

Arsa sahiplerini vergisel açıdan genel olarak
şöyle bir ayrıma tabi tutmak mümkündür:
• Vergi mükellefi olmayan arsa sahipleri,
• Gelir vergisi mükellefi olan arsa sahipleri,
• Kurumlar vergisi mükellefi olan arsa sahipleri.

Özel inşaat işlerinden elde edilen elde edilen kazanç
ne tür bir kazançtır?

Özel inşaat işlerinden elde edilen kazanç Gelir
Vergisi Kanunu madde 37/4 kapsamında ticari kazanç
sayılmaktadır. Bu kazancın vergilendirilmesinde özel bir
düzenlemede getirilmediğinden ticari kazancın saptanması
ve vergilendirilmesine yönelik düzenlemeler aynen özel
inşaat işleri içinde geçerlidir. İnşaatın tamamlanıp
bağımsız bölümlerin alıcılara teslimi ile (tasarruf hakkının
devri) satış işlemi (vergiyi doğuran olay) gerçekleşmiş
olacağından bitirilen yılda satışı yapılarak alıcılara teslim
edilen bağımsız bölümlere ilişkin gelirler ticari kazanç
kapsamında elde edildikleri yılda beyan edilerek
vergilendirilmektedir. Tamamlandığı halde henüz satışı
yapılmayan bağımsız bölümler işletme açısından stok
sayıldığından ticari kazancın tespitinde gelir unsuru olarak
işlem görmeyecektir. Bu bölümler, satılıncaya kadar
stokta bekletilmekte ve satıldıkları yılın ticari kazancına
dahil edilerek beyan edilmektedirler.

Damga vergisinin mükellefi kimlerdir?

Damga vergisinin mükellefi bu kağıtları
düzenleyenler ve imza edenlerdir. Resmi kurum ve
kuruluşlar ile kişiler arasındaki işlemlere ait kağıtların
damga vergisini kişiler ödemektedir.

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde
vergilendirme yapılır mı?

Vergi kanunları kapsamında inşaat ve onarım
işlerinden elde edilen kazançlar gelir vergisi kapsamında
ticari kazanç hükümlerine göre vergilendirilir. Ancak bu
işlerin yıllara yaygın inşaat ve onarım işi kapsamında
değerlendirilmesi durumunda taşıdığı özellikler nedeniyle
bu işlerden elde edilecek kazançlar genel hükümler
dışında özel bir vergileme rejimine tabidir.

Özel inşaat işlerinden kazanç elde eden mükellefin
durumuna göre beyan dönemi değişmekte midir?

Özel inşaat işlerinden kazanç elde eden
mükellefin durumuna göre beyan dönemi değişmektedir. Özel inşaat işlerinden kazanç elde eden mükellef gelir
vergisi mükellefi ise, beyannamenin, kazancın elde
edildiği yılı takip eden yılın üçüncü ayının birinci
gününden yirmibeşinci günü akşamına kadar, kurumlar
vergisi mükellefi ise, kazancın elde edildiği yılı takip eden
yılın dördüncü ayının birinci gününden yirmibeşinci günü
akşamına kadar verilmesi gerekmektedir. Ayrıca özel
inşaat işleri geçici vergi uygulamasına tabi olduğundan
ödenen geçici vergiler beyan edilen kazanç üzerinden
hesaplanan vergiden mahsup edilmektedir.

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri yapan
işletmelerin katma değer vergisi mükellefiyeti bulunmakta
mıdır?

Katma değer vergisinin konusu, mükellefi,
vergiyi doğuran olay ve diğer hususlar kanunun ilgili
maddelerinde açıklanmış olup yıllara yaygın inşaat ve
onarım işleri kapsamında genel uygulamanın dışında özel
bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Başka bir ifadeyle
yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri hizmet ifası olarak
değerlendirilmekte ve işi yapan işletmelerin yaptıkları
işler ticari kazanç kapsamında olduğundan bu tür işleri
yapan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri yaptıkları
işlerle ilgili olarak katma değer vergisi mükellefiyetleri
bulunmaktadır.
Ayrıca yıllara yaygın inşaat ve onarım faaliyeti yapan
işletmeler yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden
hesaplanan katma değer vergilerini aksine hüküm
olmadıkça indirim konusu yapabilmektedirler. Yıllara
yaygın inşaat ve taahhüt işi yapan işletmelerin yapmış
oldukları iş hizmet işidir. Dolayısıyla üstlenmiş oldukları
işlerin teslimi sırasında hesaplayacakları katma değer
vergisinin oranı %18’dir.

Taahhüt suretiyle yapılan inşaat sözleşmelerinin asıl unsuru nedir?

Taahhüt suretiyle yapılan inşaat sözleşmelerinin asıl unsuru emektir. Verilen ücret veya bedel kendisine inşaat yaptırılan kimsenin emeğinin karşılığıdır.

Damga vergisi nedir?

Damga vergisi, kişilerin kendi aralarında ya da
devletle yaptıkları hukuki işlemlerde düzenledikleri
belgeler ya da kağıtlar üzerinden ödedikleri mali
yükümlülüklerdir.

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde Katma Değer Vergisini doğuran olay nedir?

Katma Değer Vergisinde vergiyi doğuran olay mal teslimi veya hizmetin ifasıdır. Hakediş raporlarının esas olarak yapılan işin karşılığının iş yapıldıkça müteahhide ödenmesi amacıyla düzenlenen belgeler olması, aynı zamanda işin belli bir kısmının yapıldığını da göstermesinden dolayı  yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde katma değer vergisinde vergiyi doğuran olay meydana gelmektedir. 

Taahhüt şeklindeki inşaat ve onarım işlerinde aylara ya da yıllara yaygın ayrımının yapılmasında hangi unsura dikkat edilmektedir? 

Taahhüt şeklindeki inşaat ve onarım işinin süresi bir yıldan fazla ise yıllara yaygın inşaat ve onarım işi olarak ifade edilir. Sürenin belirlenmesinde taahhüt işi için yapılan sözleşmedeki süre esas alınır. Burada ifade edilen süre 12 aylık süre değil hesap dönemidir. Örneğin, 01.01.2017 tarihinde başlayıp 31.12.2017 tarihinde biten bir inşaat işi için geçen süre bir yıl olmasına rağmen iş yıllara yaygın inşaat işi değildir. Çünkü iş aynı hesap dönemi içinde başlamış ve bitmiştir. Ancak 08.09.2017 tarihinde başlayıp 20.05.2018 tarihinde tamamlanan bir inşaatın yapım süresi 8 ay olmasına rağmen iki takvim yılı yani hesap dönemini kapsadığı için yıllara yaygın inşaat ve onarım işi olarak kabul edilir.

Yıllara yaygın inşaat ve onarım faaliyetleri yapan
işletmelerin şahıs işletmeleri veya sermaye şirketi
olmasına göre beyan dönemi farklı mıdır?

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinden elde
edilen kazançlar işin tamamlandığı yılın kazancı sayılır ve
vergilendirilir. Yıllara yaygın inşaat ve onarım
faaliyetlerini yapan işletmelerin şahıs işletmesi ve sermaye
şirketi olmasına göre beyan dönemi farklıdır.

Damga Vergisi Kanunu’na göre yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde damga vergisine tabi işlemler nelerdir?

Damga Vergisi Kanunu’na göre yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde damga vergisine tabi başlıca işlemler şu şekildedir:

• Sözleşmeler, taahhütnameler ve temliknamelerden belli parayı ihtiva edenler,
• Makbuzlar ve diğer kâğıtlar bölümünde hakediş ödemeleri, 
• Avanslar (henüz hakediş raporuna bağlanmayan ödemeler).

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde özel vergileme rejimini gerekli kılan
temel neden nedir? 

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde özel vergileme rejimini gerekli kılan temel neden iş bitiminden önce maliyetlerin ve hasılatın, dolayısıyla gerçek faaliyet sonucunun tespitinde yaşanan güçlüklerdir.

Taahhüt şeklinde inşaat işlerinde gelir vergisi stopajı nasıl uygulanmaktadır? 

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerini yaptıranlara müteahhide yapacakları nakden veya hesaben her türlü hakediş ödemesinden (avans ödemeleri dâhil) ödeme anında gelir vergisi kesintisi yapma sorumluluğu getirilmiştir. Sözleşmeye konu inşaat, işin başladığı yılda bitirilecekse gelir vergisi kesintisi yapılamaz. Gelir Vergisi Kanunu’nun 42. madde kapsamına göre işler dolayısıyla bu işleri yapanlara ödenen hakediş bedelleri üzerinden %3 oranında vergi kesintisi yapılması öngörülmüştür.

Müteahhide yapılan arsa teslimi hangi durumlarda katma değer vergisine tabi tutulmaktadır?

Kurumlar vergisi mükelleflerinin yıllara yaygın inşaat ve onarım işleriyle uğraşanların bu işleriyle sınırlı olmak üzere geçici vergi kapsamı dışında bırakılmasının temel nedeni nedir?

Kurumlar vergisi mükelleflerinin yıllara yaygın inşaat ve onarım işleriyle uğraşanlar, bu işlere yönelik ve bu işleriyle sınırlı olmak üzere geçici vergi ödememektedirler. Bu durumun temel nedeni, bu tür inşaat işlerinde hakediş ödemeleri üzerinden vergi kesintisi yapılmasının öngörülmüş olması ve kesintinin bir nevi geçici vergi niteliğinde olmasıdır.

İnşaatın devamı sırasında satılan bağımsız bölümler karşılığında alınan paralar inşaat şirketi açısından hangi kalem niteliğindedir?

İnşaatın devamı sırasında satılan bağımsız bölümler nedeniyle alınan paralar avans niteliğindedir.

Özel inşaat işlerinden elde edilen kazanç ne zaman beyan edilmektedir?

Özel inşaat işlerinden kazanç elde eden mükellefin durumuna göre beyan dönemi değişmektedir. Özel inşaat işlerinden kazanç elde eden mükellef gelir vergisi mükellefi ise beyannamenin, kazancın elde edildiği yılı takip eden yılın üçüncü ayının birinci gününden yirmi beşinci günü akşamına kadar, kurumlar vergisi mükellefi ise, kazancın elde edildiği yılı takip eden yılın dördüncü ayının birinci gününden yirmi beşinci günü akşamına kadar verilmesi gerekmektedir.

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde ödenen hakediş bedellerinden neden vergi kesintisi yapılmaktadır?

Vergilemedeki gecikmeyi telafi etmek ve müteahhidin ödemedeki mali yükünü azaltmak amacıyla, yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde ödenen hakediş bedellerinden vergi kesintisi yapılmaktadır.

Bir müteahhidin kendi nam ve hesabına bina inşa
ederek bağımsız bölümler halinde satması ile inşaatın
taahhüt şeklinde bir başkası hesabına yapılması arasında
hukuki ve mali yönden bir farklılıklar bulunmaktadır
mıdır?

Bir müteahhidin kendi nam ve hesabına bina inşa
ederek bağımsız bölümler halinde satması ile inşaatın
taahhüt şeklinde bir başkası hesabına yapılması arasında
hukuki ve mali yönden farklılıklar bulunmaktadır.
Benzerlik, her iki şekilde de bir inşaatın söz konusu
olmasıdır. Kendi nam ve hesabına bina inşa ederek,
bağımsız bölümler halinde satan kişi satma amacıyla
kendiliğinden inşaata teşebbüs eder. Taahhüt suretiyle
yapılan inşaatta ise, inşaat bir iş sahibi adına yapılır.
İnşaata iş sahibi tarafından teşebbüs edilir.
Kendi nam ve hesabına inşaatta sözleşmenin asıl unsuru
eşya ve malzemedir. Verilen ücret veya bedel eşya ve
malzemenin karşılığıdır. Emek ikinci unsurdur. Buna
karşın taahhüt suretiyle inşaatta sözleşmenin asıl unsuru
emektir. Verilen ücret veya bedel kendisine inşaat
yaptırılan kimsenin emeğinin karşılığıdır. Malzeme ve
eşya müteahhit tarafından temin edilse bile bunlar ikinci
unsurdur. Yine taahhüt şeklindeki işin bitiminde yapılan
inşaatın (eserin) mülkiyetinin iş sahibine devir ve temliki
gibi bir süreç yapılmaz. Buna karşın kendi nam ve
hesabına yapılan inşaatta mülkiyetin alıcıya devri için
tapuda resmi senet düzenlemek ve tescil işlemlerini
yapmak zorunludur.

Arsa(kat) karşılığı inşaat işlerinde bir vergileme söz
konusu mudur?

Arsa karşılığı inşaat işleri uygulamada son derece
yaygın olarak görülmekle birlikte, Türk Vergi
Kanunlarında bu işlerin nasıl vergilendirileceğine ilişkin
doğrudan bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Vergileme
daha çok genel hükümlere dayalı olarak yapılmaya
çalışılmakta, bu durum ise bünyesinde pek çok özellikli
unsur barındıran bu tür işlerde farklı sorunlara neden
olmaktadır. Gerçekten diğer üretim işletmelerinde olduğu
gibi, inşaat sektöründe de nihai anlamda bir üretim
yapılmaktadır. Ancak yapılan işlerin herbirinin kendine
özgü üretiminin olması, işin çoğunlukla bir takvim yılında
tamamlanmaması ve üretim yerinin standart olmaması gibi
hususlar, bu işleri diğer standart üretim şekillerinden ayrı
kılmakta dolayısıyla bu tür işlerin vergilendirilmesinde
özel düzenlemelerin yapılması ihtiyacı yaratmaktadır.
İnşaat işlerinin bu özellikli üretim yapısına birde arsa
karşılığı inşaat işlerinin kendine özgü yapısından doğan
hususlar eklendiğinde vergileme iyice karmaşık bir hal
almaktadır

Yıllara yaygın olmayan inşaat ve onarım işlerinde
vergilendirme yapılır mı?

Yıllara yaygın olmayan inşaat ve onarım işlerden
elde edilen kâr ya da zarar iş aynı yıl içinde bittiği için
kesin olarak tespit edilir ve yıl sonunda dönem sonu
işlemlerine dahil edilerek vergilendirilir. Aylara yaygın
inşaat ve onarım işleri olarak da ifade edilebilen bu tür
inşaat işleri üretim işlerinde olduğu gibi
vergilendirilmektedir. Bu tür inşaat işlerinde yılara yaygın
inşaat ve onarım işlerinde olduğu gibi gelir vergisi stopajı
uygulaması bulunmamakta fakat geçici vergi uygulaması
bulunmaktadır.

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde özel
vergilendirme rejimini gerekli kılan temel neden nedir?

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde özel
vergileme rejimini gerekli kılan temel neden iş bitiminden
önce maliyetlerin ve hasılatın, dolayısıyla gerçek faaliyet
sonucunun tespitinde yaşanan güçlüklerdir.

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde damga
vergisine tabi başlıca işlemler nelerdir?

488 sayılı Damga Vergisi Kanununa göre yıllara
yaygın inşaat ve onarım işlerinde damga vergisine tabi
başlıca işlemler şu şekildedir;
• Sözleşmeler, taahhütnameler ve
temliknamelerden belli parayı ihtiva edenler,
• Makbuzlar ve diğer kağıtlar bölümünde hakediş
ödemeleri,
• Avanslardır (henüz hakediş raporuna
bağlanmayan ödemeler).

Türk Medeni Kanunu’nda inşaat işleri nasıl bir ayrıma tabi tutulmuştur?

Türk Medeni Kanunu’nda inşaat işleri ile ilgili olarak yapılar, taşınır inşaatlar (yapılar) ve taşınmaz inşaatlar (yapılar) olmak üzere ikili bir ayrıma tabi tutulmuştur. Taşınır yapılar; başkasının arazisi üzerinde kalıcı olması amaçlanmaksızın yapılan kulübe, büfe, çardak, baraka ve benzeri hafif yapılar olarak tanımlanmıştır. Taşınmaz yapılar ise insan eliyle toprağa bağlı olarak (arsa/arazi üzerinde) sürekli kalmak amacıyla meydana getirilen ve ekonomik değer taşıyan yapılardır.

Vergileme farklılıkları açısından özel inşaat türleri nasıl bir ayrıma tabi tutulmaktadır

Vergileme farklılıkları açısından özel inşaat türleri üçlü bir ayrıma tabi tutulmaktadır:

• Satmak amacı olmaksızın kendi arsa/ arazisi üzerine yapılan inşaat işleri,
• Kendi nam ve hesabına bina inşa ederek satmak amacıyla yapılan inşaat işleri (yap/sat işleri) ve
• Arsa (kat) karşılığı inşaat işleri

Vergi kanunları açısından taahhüt şeklindeki inşaat işleri nasıl tanımlanmıştır?

Vergi kanunları açısından taahhüt şeklindeki inşaat işlerini bir inşaat firmasının bir başka gerçek ya da tüzel kişilere ait bir inşaat eylemini sözleşme koşullarına uygun olarak belirlenen bir ücret karşılığında yapması işi olarak tanımlamıştır.

Bir inşaat ve onarım işinin Gelir Vergisi Kanunu’nun 42. maddesi kapsamında vergilendirilebilmesi için taşıması gereken özellikler nelerdir?

Bir inşaat ve onarım işinin Gelir Vergisi Kanunu’nun 42. maddesi kapsamında vergilendirilebilmesi için aşağıda yer alan üç özelliği taşıması gerekir:
1. Faaliyetin konusunun inşaat ve onarım işi olması
2. İnşaat ve onarım işinin taahhüde bağlı olarak yapılması
3. İnşaat ve onarım işinin yıllara yaygın olması

Yıllara yaygın inşaat ve taahhüt işi yapan işletmelerin yapmış oldukları  işlerin teslimi sırasında hesaplayacakları Katma Değer Vergisi oranı yüzde kaçtır?

Yıllara yaygın inşaat ve taahhüt işi yapan işletmelerin yapmış oldukları iş hizmet işidir. Dolayısıyla üstlenmiş oldukları işlerin teslimi sırasında hesaplayacakları katma değer vergisinin oranı %18’dir.