Gıda Mevzuatı ve Kalite Yönetimi Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Uluslararası Standardizasyon Teşkilatı (ISO) tarafından yapılan tanıma göre standard imalatta, anlayışta, ölçme ve deneyde bir örnekliktir. Standardizasyon ise belirli bir faaliyetle ilgili olarak ekonomik fayda sağlamak üzere bütün ilgili tarafların yardım ve işbirliği ile belirli kurallar koyma ve bu kuralları uygulama işlemidir.

Standardizasyonun üreticiler için avantajları;

• Üretimin belirli plan ve programlara göre yapılmasına yardımcı olur.

• Uygun kalite ve seri imalata imkan sağlar.

• Kayıp ve artıkları asgariye indirir.

• Verimliliği ve hasılayı artırır.

• Depolamayı ve taşımayı kolaylaştırır, stokların azalmasını sağlar.

• Maliyeti düşürür.

Standardizasyonun ekonomik avantajları;

• Kaliteyi teşvik eder, kalite seviyesi düşük üretimle meydana gelecek emek, zaman ve hammadde israfını ortadan kaldırır.

• Sanayii belirli hedeflere yöneltir. Üretimde kalitenin gelişmesine yardımcı olur.

• Ekonomide arz ve talebin dengelenmesinde yardımcı olur.

• Yanlış anlamaları ve anlaşmazlıkları ortadan kaldırır.

• İhracatta ve ithalatta üstünlük sağlar.

• Yan sanayi dallarının kurulması ve gelişmesine yardımcı olur.

• Rekabeti geliştirir.

• Kötü malı piyasadan siler.

Standardların en önemli özelliği, değişen şartlara ve gelişen teknolojiye ayak uydurabilme kabiliyetini haiz olmalarıdır.

Bu itibarla, gerek uygulama neticesinde ortaya çıkan aksaklıklar gerekse kaynak dokümanlarda vuku bulan değişiklikler ile teknolojik gelişmeler karşısında revizyon veya tadil suretiyle standardlarda gerekli olan değişiklikler yapılarak güncelleştirilebilmektedir.

TSE tarafından hazırlanan, madde ve mamull

Standardların hazırlanmasında hangi kaynaklar esas alınmaktadır?

Standardların hazırlanmasında ülke şartları, can ve mal güvenliği, Gümrük Birliği, üretim ve ihracatı geliştirme, ithalatı denetleme, tüketici meseleleri, kalite ve çevre konularına öncelik ve önem verilerek yayımlanmış uluslararası (ISO, IEC vb.) ve bölgesel standardlar (EN) ile diğer gelişmiş ülkelerin ulusal standardları (ASTM, DIN, BSI, JIS vb.) esas alınmaktadır.

Türk standardları, uluslararası standard hazırlama ilkelerine paralel olarak tüm ilgili tarafların yardım ve işbirliği ile hazırlanmaktadır. Bu itibarla anonim bir çalışmanın ürünüdürler.

• Herşeyden önce, gerek standard tasarılarını hazırlayan İhtisas Kurulları gerekse standardları kabul eden Teknik Kurul, Üniversite – Özel Sektör – Kamu Sektörü temsilcilerinin yer aldığı anonim bir yapıdır.

• İhtisas kurullarınca hazırlanan standard tasarıları hemen bütün ilgili tarafların (üretici, tüketici, uygulayıcı, üniversite vb.) görüşleri alınmak suretiyle anonimleştirilmektedir.

• Özellikle son yıllarda; gelişmiş ülkelerdeki uygulamalara paralel olarak, standard tasarılarını hazırlayan Teknik Komiteler ile Konu Raportörlerinin doğrudan imalatçı firmalardan belirlenmesine önem ve öncelik verilerek standardların hazırlanmasına firmaların etkin katılımı sağlanmaktadır

TSE tarafından hazırlanarak yayınlanan ve gıda ile ilgili olan standardları genel anlamda ikiye ayırabiliriz;

1. Gıda maddeleri ile ilgili standardlar,
2. Gıda maddelerinin analiz yöntemleri ile ilgili standardlar.

Gıda maddeleri ile ilgili olan standardların içeriğinde bulunan konular;

• Kapsam,

• Atıf yapılan standardlar ve/veya dokumanlar,

• Tarifler,

• Sınıflandırma ve özellikler,

• Numune alma, muayene ve deneyler,

• Piyasaya arz,

• Çeşitli hükümler,

• Yararlanılan kaynaklar şeklindedir.

  Bu içerik ve içeriğin tanımlanmasında kullanılan terimler TSE Teknik Kurulu tarafından alınan prensip kararları çerçevesinde belirlenir ve uygulanır.

Standardların Sınıflandırma ve Özellikler bölümünde hangi özelliklere yer verilir?

Standardların Sınıflandırma ve Özellikler bölümü standard kapsamındaki gıda maddesinin varsa tip ve çeşitlerinin belirtildiği ve ayrıca;

• Genel özellikleri,

• Tip özellikleri,

• Çeflit özellikleri,

• Duyusal özellikleri,

• Fiziksel özellikleri,

• Kimyasal özellikleri,

• Mikrobiyolojik özelliklerinin ortaya konduğu bölümdür.

TSE standardlarında kontrol kriterleri;

• Sınıf özellikleri,

• Tip özellikleri,

• Çeşit özellikleri,

• Duyusal özellikleri,

• Fiziksel özellikleri,

• Kimyasal özellikleri,

• Mikrobiyolojik özellikleri,

• Ambalaj özellikleri,

• Etiket bilgileri,

• Muhafaza özellikleri,

• Taşıma özellikleridir.

Kodeks Alimentarius Komisyonu (CAC) nedir?

Prosedür kurallarına göre, Komisyona iki çeşit alt komite kurulması için izin verilmiştir. Bunlar:

• Kodeks Komiteleri: Komisyona önerilmesi için taslak standartları hazırlar.

• Koordine Komiteler: Bölgesel standartların oluşturulması da dahil olmak üzere bölgesel gıda standartlarını koordine eder.

Düzenli olarak toplanan 5 adet ürün komitesi bulunmaktadır. Bunlar:

Aralıklarla toplanan komiteler;

• Tahıl, bakliyat ve baklagiller komitesi,

• Kakao ürünleri ve çikolata komitesi,

• Et hijyeni komitesi,

• Doğal içme suları komitesi,

• Şeker komitesi,

• Bitkisel proteinler komitesi’dir.

Komisyon, tarihlere göre aşağıdaki Özel hükümetler arası komiteleri kurmuştur:

• Hayvan yemi komitesi (1999-2004)

• Biyoteknolojik gıdalar komitesi (1999-2003 ve 2005-2009)

• Meyve ve sebze suları komitesi (1999-2005)

Kodeks Rehberleri iki kategoriye ayrılmaktadır:
1. Belli anahtar alanlardaki politikaları belirleyen prensipler
2. Kodeks genel standartlarının hükümlerinin yorumlanması için ve prensiplerin yorumlanması için rehberler

Kodeks prensiplerinin içinde:

• Gıdalara zorunlu bileşenlerin eklenmesi,

• Gıda ithalat ve ihracatında denetim ve sertifikasyon,

• Gıdalar için mikrobiyolojik kriterlerin belirlenmesi ve kurulması,

• Mikrobiyolojik risk değerlendirmesi yönetimi ve

• Biyoteknolojik gıdaların risk analizi yer almaktadır.

Kodeks Alimentarius içindeki özel standartlar, ürün standartları olarak tanımlanmaktadır. Kodekste yer alan başlıca ürünler:

• Tahıllar, baklagiller (bakliyatlar) ve bitkisel proteinleri içeren benzer ürünler,

• Katı-sıvı yağlar ve ilgili ürünler,

• Balık ve balık ürünleri,

• Taze meyve ve sebzeler,

• İşlenmiş ve hızlı dondurulmuş meyve ve sebzeler,

• Meyve suları,

• Et ve et ürünleri; çorbalar ve et suları,

• Süt ve süt ürünleri,

• Şekerler, kakao ürünleri ve çikolata ve diğer muhtelif ürünler’dir.

   

Şu an 6 tane koordine komite bulunmakta olup, bunların her biri aşağıdaki bölgelere aittir:

• Afrika,

• Asya,

• Avrupa,

• Latin Amerika ve Karayib adaları,

• Yakın doğu,

• Kuzey Amerika ve Güneybatı Pasifik.