Halkla İlişkiler Araştırmaları Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Araştırma yaparken uyulması gereken ahlaki kural ve yükümlülükleri içeren araştırma etiği, edinilecek bulgu ve sonuçların daha sağ- lıklı ve güvenli olmasının da ön koşuludur.

Halkla ilişkiler; özel ya da tüzel kişilerin belirtilmiş kitlelerle dürüst ve sağlam bağlar kurup geliştirerek onları olumlu inanç ve eylemlere yöneltmesi, tepkileri değerlendirerek tutumuna yön vermesi böylece karşılıklı yarar sağlayan ilişkiler sürdürme yolundaki planlı çabaları kapsayan bir yöneticilik sanatıdır.

Halkla ilişkiler maksatlı bir iletişim çabasıdır.

Halkla ilişkiler uzmanlık gerektiren bir yönetim fonksiyonudur.

Tanıma ve tanıtma faaliyetlerini birlikte içerir.

Sadece parasal bir etkinlik olmayıp sosyal sorumluluk ilkesini de barındırır.

Etik; temelde ahlaki olarak neyin iyi olup neyin iyi olmadığına dair sorgulama yapmaksuretiyle doğru eylemi konu alan bir alandır. İnsanların hangi amaçları seçmeleri ve hayata geçirmeleri gerektiği sorusuyla bu seçimlerini yönlendirmesi gereken ahlaki ilkeleri araştırma konusu edinmektedir.

Gündelik kullanımda etik yer yer ahlak kelimesinin yerine kullanılmakta veya “ahlak” ve “etik” kelimelerinin eş anlamlı olduğu düşünülmektedir. Ancak ahlak insan yaşamına yön veren ilkeler, kurallar ve inanışlar bütünü olarak pratik yaşamı ilgilendiren bir uygulama alanı olup etik ise söz konusu ilkeler, kurallar ve inanışların özünü ve neden öyle olduklarını, doğru ya da yanlış olmalarının gerekçelerini teorik olarak sorunsallaştırmaktadır.

Ahlak ve etik arasındaki ayrımın daha iyi kavranabilmesi için her iki kavramı ilgilendiren soruların farkını belirlemek aydınlatıcı olacaktır. Örneğin ahlak; ‘yalan söylememelisin’ kuralını koyar. Etik ise ‘neden yalan söylenmemelidir?’ sorusunu sorar. Ahlak ‘insanlara karşı saygılı olmalısın’ kuralını koyar. Etik ise ‘saygı’ kavramının özünü ve gerekçesini tartışır.

Halkla ilişkilerin profesyonel bir meslek ve bilimsel bir araştırma alanı hâline gelmesine yol açan etmenler nelerdir?

Halka ilişkilerin günümüzde yönetimin önemli bir fonksiyonu hâline gelmiş olduğu bilinmektedir. Gerek kamu kurumları gerekse de özel kuruluşlar ve işletmeler gerçekleştirecekleri faaliyetleri topluma ve ilgili hedef kitlelerine tanıtma ve benimsetme noktasına halkla ilişkiler etkinliklerine yoğun bir biçimde yer vermek durumundadırlar. Günümüzde adeta bir zorunluluk hâline gelen bu etkinlikler halkla ilişkilerin profesyonel bir meslek ve bilimsel bir araştırma alanı hâline gelmesine yol açmıştır.

Halkla ilişkilerin bir meslek ve bilimsel bir araştırma konusu hâline gelmesi ne zaman gerçekleşmiştir?

Halkla ilişkilerin bir meslek ve bilimsel bir araştırma konusu hâline gelmesi 20. yy’ınilk çeyreğine tekabül etmektedir.

Halkla ilişkiler mesleği doğası itibarıyla toplumla doğrudan etkileşim içerisinde olmayı, kurum ve kuruluşlar için kamuoyu nezdinde olumlu bir itibar ve imaj oluşturmayı gerektirmektedir. Bu amaçla gerçekleştirilen faaliyetler ise yer yer toplumu kurumsal amaçlar doğrultusunda manipüle etme, insanları yanıltma, gerçeklerin sadece belli kısımlarını aktarma, içerikten ziyade görüntüyü önemseme gibi eleştirilere maruz kalabilmektedir. Kurumsal itibar oluşturmada tamamen gerçekçi ve dürüst olmaktansa abartı ve göz boyama yöntemlerinin daha etkili olabileceği inancı halkla ilişkiler mesleğiyle ilgili olumsuz çağrışımlara neden olmaktadır.

Halkla ilişkiler etiğini olumsuz yönde etkileyen oluşumlar nelerdir?

Halkla ilişkiler etiğinin temel ilkeleri nelerdir?

ABD’de halkla ilişkiler alanında ilk profesyonel uygulamaları gerçekleştiren bu isimlerden Ivy Lee 1906’da yayınladığı ‘İlkeler Bildirgesi’ (Declaration of Principles) ile belirlenen halkla ilişkilerle ilgili ilk etik ilkeleri nelerdir?

• Gizliliğe yer yoktur.

• Gerçek bilgileri elde etmek ön koşuldur.

• Kamuoyunu bilgilendirmede basınla ilişkilere ağırlık verilmelidir.

• Halkla ilişkiler reklamla karıştırılmamalıdır.

Edward L. Bernays’ın 1923 yılında yayınladığı “Kamuoyunun Belirginleşmesi Aydınlatılması” (Crystallizing Public Opinion)adlı kitabında belirttiği halkla ilişkilerin meslek ilkelerini ve kurallarının en temel olanları nelerdir?

• İzin almadan kimsenin yazı ve sözleri kullanılmamalıdır.

• Halkı anlamada kişisel ilişki ön koşuldur. Masa başında oturarak hedef kitle anlaşılamaz.

• Sözcüklerin arkasındaki anlamlara dikkat edilmelidir.

• İyi niyet tek başına bir amaç olarak düşünülemez.

Uluslararası Halkla İlişkiler Derneği (IPRA) International Public Relations AssociationMayıs 1961’de Venedik’te genel bir toplantı yapmış, bu oturumda üyeleri bağlayıcı nitelikte bir dizi davranış ilkeleri ve etik prensip oluşturulmuştur. ‘Meslek Etik Yasası’ ile‘IPRA’nın Profesyonel Davranış İlkeleri’ olarak formüle edilen etik kurallar belirlenmiştir.

IPRA (Uluslararası Halkla İlişkiler Derneği) Genel Kurulu tarafından 12 Mayıs 1965’te Atina’da kabul edilip, 17 Nisan 1968’de Tahran’da gerçekleştirilen toplantıyla da bazı değişiklikler ve eklemeler yapılarak yürürlüğe giren Atina Yasaları (Code D’Athenes) halkla ilişkilerde geçerli olacak etik kuralları belirlemiş ve IPRA üyeleri için bağlayıcı nitelik kazanmıştır.

Gerçeği önemsememek,
Doğrulanabilir ve yerleşmiş gerçeklere dayanmayan bilgileri yaymak,
Sosyal kurullara aykırı, dürüst olmayan ve insanın onurunu ve karakteri zedeleyecek özellikteki girişim ve taahhütlerin içinde bulunmak,
İnsanın serbest yargıya varmasını engelleyen bilinçsiz bir güdüleme yaratabilecek her çeşit yöntemi, aracı ve tekniği kullanmak.

İstanbul’da 1972 yılında kurulan ‘Halkla İlişkiler Derneği’ (HİD) hâlen faaliyet hâlinde olup derneğin Genel Kurulu’nun 10 Ekim 1996’da kabul ettiği ‘Halkla İlişkiler Meslek İlkeleri Yönetmeliği’ ile ’HİD Disiplin Yönetmeliği’ halkla ilişkiler etiği ile ilgili Türkiye’de kabul gören ilke ve prensipleri belirlemiştir.

Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Genel Kurulu’nun14/12/2001 tarihinde yayınlamış olduğu “Bilim Etiği İlkeleri” nelerdir?

Bir halkla ilişkiler araştırmasında katılımcıların bireysel haklarını teminat altına almayı sağlayabilecek etik ilkeler nelerdir?