Maliyet Analizleri Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim
Açıköğretim ders notları öğrenciler tarafından ders çalışma esnasında hazırlanmakta olup diğer ders çalışacak öğrenciler için paylaşılmaktadır. Sizlerde hazırladığınız ders notlarını paylaşmak istiyorsanız bizlere iletebilirsiniz.
Açıköğretim derslerinden Maliyet Analizleri Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim için hazırlanan ders çalışma dokümanına (ders özeti / sorularla öğrenelim) aşağıdan erişebilirsiniz. AÖF Ders Notları ile sınavlara çok daha etkili bir şekilde çalışabilirsiniz. Sınavlarınızda başarılar dileriz.
Sipariş Maliyeti Sistemi
Sipariş maliyeti kartlarının fonksiyonu nedir?
Sipariş maliyeti kartları, söz konusu üretim hesabının yardımcı hesapları niteliğindedir. Bu yaklaşımda, her maliyet yerindeki sipariş hesaplarının borç toplamı, ilgili maliyet yerlerindeki üretim hesaplarının borç toplamına eşit olmak zorundadır. Diğer yaklaşım olarak açıklanabilecek tüm üretim için sadece bir üretim hesabı kullanılması halinde ise, maliyet yerleri yardımcı (ikincil nitelikteki) hesapları ve sipariş maliyeti kartları da yardımcı hesapların altındaki (üçüncül nitelikteki) hesapları oluşturur. Bu yaklaşımda, her maliyet yerinin sipariş maliyeti kartındaki maliyetler toplamı; maliyet yeri hesabının toplamına ve maliyet yerleri hesapları toplamı da üretim hesabı toplamına eşit olmak zorundadır.
Sipariş maliyeti kartı nedir?
Sipariş maliyeti kartı; sipariş ya da stok amacıyla üretimi başlatılan bir mamul ya da mamul grubu için düzenlenmiş bir belgedir. Sipariş maliyeti kartı sipariş maliyeti sisteminin temelini oluşturur.
İşletmelerde ilk madde ve malzeme istek fişlerinden yararlanılarak işletmede başkaca hangi kayıtlar yapılabilmektedir?
İşletmelerde ilk madde ve malzeme istek fişlerinden yararlanılarak işletmede başka kayıtlarda yapılabilmektedir. İlk madde ve malzeme istek fişlerinden yararlanılarak, ayrıca;
• Sipariş maliyeti kartı üzerine direkt ilk madde ve malzeme maliyetleri kaydedilebilmektedir,
• İlk madde ve malzeme sürekli envanter stok kartları üzerinde üretime gönderilen ilk madde ve
malzeme kaydedilebilmektedir,
• İlk madde ve malzeme istek fişi özetleri düzenlenerek bir hafta, on gün ya da bir aylık belirli
dönemler itibariyle üretime gönderilen ilk madde ve malzemelere ait yevmiye kayıtları
yapılabilmektedir. Bu kayıtlar yardımıyla, direkt ilk madde malzeme maliyeti “151 YARI
MAMULLER- ÜRETİM HESABI’na” ve “esas üretim gider yerleri “ne yüklenmiş olur.
İşçi çalışma kartının önemi nedir?
Sipariş maliyeti kartı üzerinde her bir sipariş için kartın maliyet toplayıcı kısmında yer alan esas üretim maliyet yerlerinde ne kadar direkt işçilik harcandığının işlenmesi açısından işçi çalışma kartı önemli bir belgedir. Çünkü bu kart, her bir işçinin hangi maliyet yerlerinde, hangi iş için ne kadar süre çalıştığını gösterir. İşçi çalışma kartı, aynı zamanda, maliyet yerlerindeki saat ücretini de göstermesi ve saat ücreti ile bu maliyet yerindeki çalışma sürelerinin çarpılması sonucu, direkt ve endirekt işçilik maliyetlerinin belirlenmesinde de önemli bir belge niteliğindedir.
Sipariş maliyeti sistemi nedir?
Sipariş maliyeti sistemi; işletmede üretilen her bir mamul ya da işe ilişkin her bir üretim unsurunun maliyetini ayrı belirleyen ve mamulün ya da siparişin maliyetini özel olarak hesaplamaya olanak sağlayan bir maliyet hesaplama sistemidir.
Genel üretim maliyetlerinin hangi özelliklerinden dolayı, tahmini olarak yüklenmek zorunluluğu bulunmaktadır?
genel üretim maliyetleri hem sipariş maliyeti kartına hem de yevmiye kayıtlarına, genel üretim maliyetlerinin aşağıdaki özelliklerinden dolayı, tahmini olarak yüklenmek zorunluluğu bulunmaktadır. Bunun da nedenleri şunlardır:
• Genel üretim maliyetlerinin zaman içinde düzensiz gelişme göstermesi,
• Genel üretim maliyetlerinin kesin tutarlarının ancak dönem sonunda belli olması,
• Genel üretim maliyetlerinin dönem içindeki kapasite değişikliklerinden etkilenmesi,
• Dönemlik tutarları belli olan bazı maliyetlerin bir kısmının üretim maliyetlerine yüklenmesinin
istenmemesi.
Sipariş maliyeti kartının başlık kısmında hangi bilgiler yer alır?
Birinci bölüm, “Başlık” kısmıdır. Bu bölümde, üretim işletmesinin adı (ünvanı) ile sipariş numarası, stok için mi yoksa sipariş için mi üretileceği, başlama ve bitiş tarihleri, mamul tipi ve üretim miktarı gibi bilgiler yer alır.
Bir siparişe (iş emrine), ilgili tüm üretim giderlerinin yüklenebilmesi için hangi işlemlerin yapılması gerekir?
Bir siparişe (iş emrine), ilgili tüm üretim giderlerinin yüklenebilmesi için de aşağıdaki işlemlerin yapılması gerekir:
Üretimine başlanılacak her bir siparişe (mamul ya da mamul grubuna) ayrı bir “Sipariş Maliyet Kartı” açılır ve her bir siparişe bir numara verilir.
Direkt ilk madde ve malzeme maliyetleri ile direkt işçilik maliyetleri fiili (gerçekleşmiş) olarak kaydedilir. Bunlara karşılık, genel üretim maliyetleri, tahmini değerler üzerinden ilgili iş emrinin, sipariş maliyeti kartına kaydedilir.
Üretim maliyetlerinin muhasebeleştirilmesinde, her bir maliyet yeri için ayrı bir “Üretim Hesabı” açılır. Bir siparişe ilişkin maliyet unsurlarının yer aldığı sipariş maliyeti kartı, 151 YARI MAMULLER–ÜRETİM HESABI’nın alt hesabıdır.
Siparişlerin üretimi tamamlandığında, siparişler müşteriye teslim edilmek üzere, mamul ambarına teslim edilir.
Siparişlere tahmini olarak yüklenen genel üretim maliyeti ile fiili genel üretim maliyeti arasında bir fark ortaya çıktığında; bu fark, fiili maliyetlerden aldıkları yüzdelik pay oranları dikkate alınarak, satılan mamullerin maliyeti, yarı mamul ve mamul stokları hesapları arasında paylaştırılarak kapatılır. Böylece, üretilen tüm siparişlerin maliyetinin, bilançoda fiili maliyetlerle gösterilmesi sağlanmış olur.
Mamullere doğru genel üretim maliyeti yüklenmesinde en çağdaş yaklaşım hangisidir?
Mamullere doğru genel üretim maliyeti yüklenmesinde en çağdaş yaklaşım ise faaliyetlere dayalı maliyetleme yoludur. Genel üretim maliyetlerini mamullere yüklemede faaliyete dayalı maliyetleme sistemlerini kullanan işletme sayısı her geçen yıl artmaktadır.
Sipariş maliyeti sisteminde, öncelikli olarak, üretimi yapılacak mamul veya mamul grubunun tanımının yapılmasından sonra izlenecek yol nedir?
Sipariş maliyeti sisteminde, öncelikli olarak, üretimi yapılacak mamul veya mamul grubunun tanımının yapılması gerekmektedir. Daha sonra, tanımlanan bu mamulden ya da mamul grubundan oluşan iş emrine, o işin üretimiyle ilgili tüm giderlerin yüklenmesi, bu sistemin temel özeliklerinden birisini oluşturur.
Siparişlere tahmini olarak yüklenen genel üretim maliyeti ile fiili genel üretim maliyeti arasında bir fark ortaya çıktığında bu fark nasıl kapatılır?
Siparişlere tahmini olarak yüklenen genel üretim maliyeti ile fiili genel üretim maliyeti arasında bir fark ortaya çıktığında; bu fark, fiili maliyetlerden aldıkları yüzdelik pay oranları dikkate alınarak, satılan mamullerin maliyeti, yarı mamul ve mamul stokları hesapları arasında paylaştırılarak kapatılır. Böylece, üretilen tüm siparişlerin maliyetinin, bilançoda fiili maliyetlerle gösterilmesi sağlanmış olur.
Sipariş maliyeti sisteminde maliyet yerlerine dağıtılan maliyetler hangi hesapta toplanır?
Üretim maliyetlerinin muhasebeleştirilmesinde, her bir maliyet yeri için ayrı bir “Üretim Hesabı” açılır. Bir siparişe ilişkin maliyet unsurlarının yer aldığı sipariş maliyeti kartı, 151 YARI MAMULLER–ÜRETİM HESABI’nın alt hesabıdır. Maliyet yerlerine dağıtılan maliyetlerin tümü bu üretim hesabında toplanır.
Sipariş maliyeti sisteminin adında yer alan sipariş kelimesi bu sistemin sadece sipariş üzerine üretim yapan işletmelerde kullanılacağı anlamımı taşımaktadır?
Bu maliyet sisteminde sipariş üzerine üretim yapılabileceği gibi, stok için de üretim yapılabilmektedir. Sistemin adında yer alan sipariş kelimesi bu sistemin sadece sipariş üzerine üretim yapan işletmelerde kullanılacağı anlamını taşımamaktadır. Sistem, stoklara üretim yapan işletmeler tarafından da kullanılabilmektedir.
Sipariş maliyeti sisteminde sipariş kavramı ne anlama gelir?
Bu maliyet belirleme sisteminde, sipariş; üretim partisi anlamına gelmektedir. Burada sipariş kavramı, müşteri tarafından üretim öncesinde tanımlanan bir mamul veya mamul grubunu açıklamaktadır. Siparişler; müşterilerden alınan iş emirleri olabilir. Bu nedenle de, sipariş maliyeti sistemine, “iş emri maliyeti sistemi” de denildiği olmaktadır.
Sipariş maliyeti sistemi hangi işletmelerde kullanılabilir?
Sipariş maliyeti sistemi; inşaat, gemi, uçak, makine ve benzerleri gibi, büyük ya da birbirinden farklı nitelikteki mamuller üreten işletmelerde kullanılır.
Sipariş maliyeti kartının bölümleri nelerdir?
Sipariş maliyet kartını üç temel bölüm altında toplamak mümkündür. Bunlar;
• Başlık kısmı,
• Maliyet toplama kısmı, ve
• Özet kısmıdır.
Genel üretim maliyetlerinin, direkt ilk madde ve malzeme ile direkt işçilik maliyetlerinden farklı olarak ürün maliyetlerine yüklenmesi çoğu kez oldukça güç bir iştir. Bunun nedenleri nelerdir?
Genel üretim maliyetlerinin, direkt ilk madde ve
malzeme ile direkt işçilik maliyetlerinden farklı olarak ürün maliyetlerine yüklenmesi çoğu kez oldukça
güç bir iştir. Bunun da nedenleri şunlardır:
• Genel üretim maliyetleri ile mamuller arasında doğrudan bir ilişki yoktur. Başka bir ifade ile,
dolaylı bir ilişki söz konusudur. Bu maliyetlerin ortaya çıkmasına sadece belirli bir mamul ya da
bir mamul grubunun neden olduğunu söylemek mümkün değildir. Bu nedenle, genel üretim
maliyetleri ile mamuller veya mamul grupları arasında dolaylı (endirekt) bir ilişkiden söz edilir.
• Genel üretim maliyetleri nitelik ve kapasiteyle ilişkisi bakımından da birbirine benzemeyen alt
maliyet unsurlarından oluşur.
• Genel üretim maliyetlerinin bazıları mevsimsel olarak değişir. Bu özellik dönem içerisinde
üretilen mamullere aynı oranda maliyet yüklemede önemli bir engeldir. Örneğin; ısıtma
maliyetlerinin kışın artması ya da yaz aylarında azalması, yıllık izin ve tatil ücretlerinin yaz
aylarında artması, kış aylarında azalması ve benzeri değişiklikler, genel üretim maliyetlerinde
düzensizliklere neden olur.
Siparişlerin üretimi tamamlanıp müşteriye teslim edilmek üzere mamul ambarına alınmasının muhasebe kayıtları nasıl olacaktır?
Siparişlerin üretimi tamamlandığında, siparişler müşteriye teslim edilmek üzere, mamul ambarına teslim edilir. Üretimi tamamlanan ürünlerin toplam üretim maliyeti kadar tutar, 152 MAMULLER HESABI’na borç ve 151 YARI MAMULLER-ÜRETİM HESABI’na alacak kaydedilir.
Sipariş maliyeti kartının son kısmında hangi bilgiler yer alır?
Üçüncü ve son bölümde maliyetlerin özetlendiği kısımdır. Bu bölüm, üretilen mamule ilişkin tüm üretim maliyetlerinin toplam ve birim maliyet olarak açıklandığı bölümdür. Bu bölümdeki bilgiler ikinci kısmın bir anlamda özetlendiği kısımdır. Diğer bir ifade ile, özet bölümünde ikinci kısımda toplanan maliyetlerden yararlanılarak toplam üretim maliyeti ve birim üretim maliyeti bilgileri sunulur. Bu bilgiler, maliyet analizlerine olanak sağlamaktadır.
Genel üretim maliyetlerinin siparişlere yüklenmesinde tahmini yükleme oranı kullanıldığında ve aynı zamanda dönem içinde gerçekleşen (fiili) genel üretim maliyetleri kaydedilmek zorunda olduğundan; fiili genel üretim maliyetleri için ve tahmini olarak yüklenen genel üretim maliyetleri için hangi hesaplar kullanılmaktadır?
Genel üretim maliyetlerinin siparişlere yüklenmesinde tahmini yükleme oranı kullanıldığında ve aynı zamanda dönem içinde gerçekleşen (fiili) genel üretim maliyetleri kaydedilmek zorunda olduğundan; fiili genel üretim maliyetleri için 730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ HESABI, tahmini olarak yüklenen genel üretim maliyetleri için de 731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI kullanılmaktadır.
Sipariş maliyeti sisteminde işçiliklerle ilgili kullanılan belgeler nelerdir?
Bir işletmede işçi saat kartları, işçinin bir iş yerinde kaç saat çalıştığını gösterirken, işçi çalışma özeti de bir işçinin işletmede bulunduğu süre içinde hangi maliyet yerlerinde, hangi işler üzerinde, ne kadar süre çalıştığını, boşa geçirdiği zamanı ve varsa fazla çalışma süresini göstermektedir.
Üretim maliyeti unsurlarından direkt ilk madde ve malzeme maliyetleri ile direkt işçilik maliyetlerine ilişkin kayıtlar fiili tutarlar üzerinden, genel üretim maliyetlerine ilişkin kayıtlar ise tahmini maliyet tutarları üzerinden yansıtma hesapları aracılığıyla hangi hesaba kaydedilir?
Üretim maliyeti unsurlarından direkt ilk madde ve malzeme maliyetleri ile direkt işçilik maliyetlerine ilişkin kayıtlar fiili tutarlar üzerinden, genel üretim maliyetlerine ilişkin kayıtlar ise tahmini maliyet tutarları üzerinden yansıtma hesapları aracılığıyla 151 YARI MAMULLER-ÜRETİM HESABI’na kaydedilir.
Maliyet kartında yer alan esas üretim maliyet yerlerine; genel üretim maliyetleri nasıl kaydedilir?
Genel üretim maliyetleri, “gider dağıtım tablosu”yardımıyla bu maliyet yerlerine ve dolayısıyla sipariş maliyet kartına kaydedilir.
Sipariş maliyet kartının ikinci bölümü; “maliyet toplayıcı” kısmında hangi bilgiler yer alır?
Sipariş maliyet kartının ikinci bölümü; “maliyet toplayıcı” kısımdır. Bu bölümde, üretilen mamuller hangi esas üretim maliyet yerlerinden geçerek üretiliyorsa, o maliyet yerlerine direkt ilk madde malzeme, direkt işçilik ve genel üretim maliyetleri ilgili belgelerle kaydedilir.
Belirli bir sipariş için kullanılan direkt ilk madde ve malzeme tutarını, sipariş maliyet kartına işlemek için hangi belge kullanılır?
Belirli bir sipariş için kullanılan direkt ilk madde ve malzeme tutarını, sipariş maliyet kartına işlemek
için “ilk madde ve malzeme istek fişleri”kullanılır.
Genel üretim maliyetlerinin üretim maliyetine fiili olarak yüklenememesinin nedenleri nelerdir?
Genel üretim maliyetlerinin üretim maliyetine fiili olarak yüklenememesinin nedenleri Genel üretim maliyetlerinin dönem içinde düzensiz dağılım göstermeleri, bazılarının da dönem sonunda gerçekleşmesi nedeniyle, fiili maliyetlerin kullanılması siparişin maliyetinin doğru ve sağlıklı olarak belirlenmesini engellemektedir.
Tahmini Genel Üretim Yükleme Oranı nasıl hesaplanır?
Tahmini Genel Üretim Yükleme Oranı = Tahmini Toplam Genel Üretim Maliyetleri / Tahmini Yükleme Anahtarı Toplam Miktarı
Sipariş maliyeti kartının standart bir şekli var mıdır?
Standart bir şekli olmayan sipariş maliyeti kartının, temel olarak yukarıda belirttiğimiz üç kısmı olup, bu kısımlarda yer alan bilgiler küçük farklılıklarla işletmeden işletmeye değişebilir. İşletmenin üretim yapısı, çalışma konusu, iş hacmi ve benzeri nedenler sipariş maliyet kartında değişikliklere yol açabilmektedir. Bir başka ifade ile, her işletme kendine özgü sipariş maliyet kartını hazırlayabilir. Bu da sipariş maliyeti sisteminin daha etkin ve etkili işletilmesine yardımcı olacaktır.
Genel üretim maliyetlerinin dağıtımında tüm işletme için sadece bir tek yükleme oranı yerine bölümsel yükleme oranlarının kullanılmasının amacı nedir?
İşletmelerde genel üretim maliyetlerinin üretilen siparişlere yüklenmesinde işletmeye ait sadece bir yükleme oranın kullanılması, atölye tipi küçük işletmelerde ya da tek tip mamul üreten ve mamullerini tek bir merkezde üreten işletmelerde yeterli olabilir. Ancak sadece bir yükleme oranının işletmenin tüm bölümlerinde genel üretim maliyetlerini yüklemede yeterli olmadığı durumlarda, başka bir ifade ile, her bir maliyet merkezinin kapasite ölçüsünün farklı olması ya da farklı bir biçimde ölçümün gerekliliği, birden fazla yükleme ölçüsünü gerektirmektedir. Örneğin; bir maliyet yerinde çalışmalar daha çok emek yoğun iken diğer maliyet yerinde çalışmalar daha çok teknoloji yoğun olabilmektedir. Bu durumda, genel üretim maliyetlerinin siparişlere yüklenmesinde, emek yoğun bölümde direkt işçilik saatinin yükleme ölçüsü olarak kullanılması daha doğru iken, teknoloji yoğun maliyet yerinde makine saatlerinin yükleme ölçüsü olarak alınması daha doğru ve daha gerçekçi maliyet hesaplamasına neden olacaktır. Sonuç olarak, sadece bir tek yükleme ölçüsünün kullanılmasının olumlu sonuçlar vermeyeceği durumlarda, işletmeler, aynı işletme içinde birden fazla yükleme ölçüsü kullanabilirler. Özellikle büyük işletmelerde birden fazla genel üretim maliyeti yükleme ölçüsünün kullanılması yaygın olarak görülür. Günümüz çağdaş işletmecilik anlayışında genel yükleme oranlarının sağlıklı maliyet bilgileri elde edilmesini önlemesi nedeniyle, bölümsel yükleme ölçüleri ve dolayısıyla bölümsel yükleme oranlarının kullanılması yolu tercih edilmektedir. Mamullere doğru genel üretim maliyeti yüklenmesinde en çağdaş yaklaşım ise faaliyetlere dayalı maliyetleme yoludur. Genel üretim maliyetlerini mamullere yüklemede faaliyete dayalı maliyetleme sistemlerini kullanan işletme sayısı her geçen yıl artmaktadır.
730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ HESABI ile 731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI’ nın kullanım amacı nedir?
730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ HESABI; dönem içinde katlanılan (fiili) maliyetler için kullanılmaktadır. Gerçekleşen maliyetler bu hesabın borç tarafına kaydedilir. 731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI; üretime tahmini olarak yüklenen maliyetleri kaydetmek için kullanılır. Tahini maliyetler 731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI alacaklandırılarak kaydedilir. Dönem sonunda da bu hesaplar ters çevrilerek kapatılır.
Maliyet kartında yer alan esas üretim maliyet yerlerine; direkt ilk madde ve malzeme maliyetleri nasıl kaydedilir?
Maliyet kartında yer alan esas üretim maliyet yerlerine; direkt ilk madde ve malzeme maliyetleri,
“direkt ilk madde ve malzeme istek fişleri”,aracılığı ile kaydedilir.
Her bir işçinin hangi maliyet yerlerinde, hangi iş için ne kadar süre çalıştığını gösteren belge hangisidir?
İşçi çalışma kartı her bir işçinin hangi maliyet yerlerinde, hangi iş için ne kadar süre çalıştığını gösterir.
Genel üretim maliyetleri için tahmini yükleme oranının kullanılmasının amacı ve yararları nelerdir?
Siparişlerin maliyetlerinin belirlenebilmesidir. Böylece, işletme, müşterisine siparişe ilişkin bir fiyat teklifi sunabilmektedir.
Sipariş maliyeti sisteminde, öncelikli olarak yapılması gereken iş nedir?
Sipariş maliyeti sisteminde, öncelikli olarak, üretimi yapılacak mamul veya mamul grubunun tanımının yapılması gerekmektedir.
Sipariş maliyeti sisteminde üretimi tamamlanan siparişler müşteriye teslim edildiğinde ya da satıldığında muhasebe kayıtları nasıl olacaktır?
Üretimi tamamlanan siparişler müşteriye teslim edildiğinde ya da satıldığında, 620 SATILAN MAMULLER MALİYETİ HESABI’na borç ve 152 MAMULLER HESABI’na alacak kaydedilerek, mamul stokları satış maliyeti kadar azaltılır. Böylece, 152 MAMULLER hesabının kalanı eldeki mamulleri ve 151 YARI MAMULLER-ÜRETİM HESABI’nın kalanı da henüz tamamlanmamış siparişlerin maliyet tutarını gösterir.
Sipariş maliyeti sisteminde, mamul maliyetlerinin sipariş maliyeti kartına işlenebilmesi için nasıl bir yol izlenir?
Sipariş maliyeti sisteminde, mamul maliyetlerinin sipariş maliyeti kartına işlenebilmesi için, siparişin hangi esas üretim maliyet yerlerinde işlem görerek üretileceğinin önceden ortaya konulması gerekir. Bu nedenle, bu sistemde maliyetler bir yanda sipariş maliyeti kartında toplanırken diğer yanda ve eş zamanlı olarak esas üretim gider yerlerinde de kayıt altına alınabilmektedir.
Maliyet kartında yer alan esas üretim maliyet yerlerine; direkt işçilik maliyetleri nasıl kaydedilir?
Maliyet kartında yer alan esas üretim maliyet yerlerine; direkt işçilik maliyetleri “çalışma kartları” aracılığı
kaydedilir.
Sipariş maliyeti sisteminde mamullere yüklenecek genel üretim maliyeti için tahmini bir yükleme oranının hesaplanabilmesi için öncelikle yapılması gerekenler nelerdir?
Sipariş maliyeti sisteminde mamullere yüklenecek genel üretim maliyeti için tahmini bir yükleme oranının hesaplanabilmesi için öncelikle;
• İşletmede genel üretim maliyeti toplamını oluşturan alt unsurların neler olduğunun ayrıntılı
olarak belirlenmesi gerekir.
• Her bir genel üretim maliyeti unsurunun gelecek yıl (bütçelenen dönem) için gerçekleşmesi
beklenen (tahmin edilen) tutarının belirlenmesi gerekir.
• Genel üretim maliyetlerini ürünlere yüklemede; en az dört özelliği (mantıklı, ölçülebilir , pratik
ve temsil etme yeteneği güçlü ) bünyelerinde barındıran yükleme anahtarları (üretim miktarı,
direkt ilkmadde ve malzeme maliyeti, direkt işçilik saati, direkt işçilik maliyeti, makine saati,
temel maliyetler ve benzeri ölçüleri) belirlenmesi gerekir.
İşletmede döneme ilişkin bütçelenmiş genel üretim maliyetleri toplamı 800.000.-liradır. Direkt işçilik saati yükleme ölçüsü olarak seçilmiş ve bu dönemde tahmini direkt işçilik saati toplam miktarının 50.000 direkt işçilik saati (D.İ.S.)
olacağı belirlenmiştir. Bu bilgilere göre, genel üretim maliyeti tahmini yükleme oranı kaç
liradır?
Genel Üretim Maliyeti Yükleme Oranı = 800.000.- ÷ 50.000 D.İ.S. = 16.- TL/ D.İ.S.
Toplam üretim maliyetlerinin belirlenebilmesi amacıyla direkt ilk madde malzeme maliyetleri ile direkt işçilik maliyetleri ve genel üretim maliyetlerinin üretime yüklenebilmesi için yapılması gereken nedir?
Bir ürünün üretim maliyetini oluşturan direkt ilk madde malzeme maliyetleri ile direkt işçilik maliyetleri, sipariş maliyeti kartına ve yevmiye defterine fiili tutarlar üzerinden kaydedilmektedir. Genel üretim maliyetleri ise, sipariş maliyeti kartı üzerine ve yevmiye defterine tahmini yükleme oranı kullanılarak kaydedilmektedir. Toplam üretim maliyetlerinin belirlenebilmesi amacıyla söz konusu maliyet unsurlarının üretime yüklenmesi gerekir. Bunun için;
• Direkt ilk madde ve malzeme maliyeti ile direkt işçilik maliyeti hesaplarında toplanan maliyetleri ve
• Sipariş maliyeti kartına tahmini yüklenen genel üretim maliyetleri, yansıtma hesapları kullanılarak 151 YARI MAMULLER-ÜRETİM HESABI’na aktarılmalıdır.
Sipariş maliyeti kartlarının fonksiyonu nedir?
Sipariş maliyeti kartları, söz konusu üretim hesabının yardımcı hesapları niteliğindedir. Bu yaklaşımda, her maliyet yerindeki sipariş hesaplarının borç toplamı, ilgili maliyet yerlerindeki üretim hesaplarının borç toplamına eşit olmak zorundadır. Diğer yaklaşım olarak açıklanabilecek tüm üretim için sadece bir üretim hesabı kullanılması halinde ise, maliyet yerleri yardımcı (ikincil nitelikteki) hesapları ve sipariş maliyeti kartları da yardımcı hesapların altındaki (üçüncül nitelikteki) hesapları oluşturur. Bu yaklaşımda, her maliyet yerinin sipariş maliyeti kartındaki maliyetler toplamı; maliyet yeri hesabının toplamına ve maliyet yerleri hesapları toplamı da üretim hesabı toplamına eşit olmak zorundadır.
Sipariş maliyeti kartı nedir?
Sipariş maliyeti kartı; sipariş ya da stok amacıyla üretimi başlatılan bir mamul ya da mamul grubu için düzenlenmiş bir belgedir. Sipariş maliyeti kartı sipariş maliyeti sisteminin temelini oluşturur.
İşletmelerde ilk madde ve malzeme istek fişlerinden yararlanılarak işletmede başkaca hangi kayıtlar yapılabilmektedir?
İşletmelerde ilk madde ve malzeme istek fişlerinden yararlanılarak işletmede başka kayıtlarda yapılabilmektedir. İlk madde ve malzeme istek fişlerinden yararlanılarak, ayrıca;
• Sipariş maliyeti kartı üzerine direkt ilk madde ve malzeme maliyetleri kaydedilebilmektedir,
• İlk madde ve malzeme sürekli envanter stok kartları üzerinde üretime gönderilen ilk madde ve
malzeme kaydedilebilmektedir,
• İlk madde ve malzeme istek fişi özetleri düzenlenerek bir hafta, on gün ya da bir aylık belirli
dönemler itibariyle üretime gönderilen ilk madde ve malzemelere ait yevmiye kayıtları
yapılabilmektedir. Bu kayıtlar yardımıyla, direkt ilk madde malzeme maliyeti “151 YARI
MAMULLER- ÜRETİM HESABI’na” ve “esas üretim gider yerleri “ne yüklenmiş olur.
İşçi çalışma kartının önemi nedir?
Sipariş maliyeti kartı üzerinde her bir sipariş için kartın maliyet toplayıcı kısmında yer alan esas üretim maliyet yerlerinde ne kadar direkt işçilik harcandığının işlenmesi açısından işçi çalışma kartı önemli bir belgedir. Çünkü bu kart, her bir işçinin hangi maliyet yerlerinde, hangi iş için ne kadar süre çalıştığını gösterir. İşçi çalışma kartı, aynı zamanda, maliyet yerlerindeki saat ücretini de göstermesi ve saat ücreti ile bu maliyet yerindeki çalışma sürelerinin çarpılması sonucu, direkt ve endirekt işçilik maliyetlerinin belirlenmesinde de önemli bir belge niteliğindedir.
Sipariş maliyeti sistemi nedir?
Sipariş maliyeti sistemi; işletmede üretilen her bir mamul ya da işe ilişkin her bir üretim unsurunun maliyetini ayrı belirleyen ve mamulün ya da siparişin maliyetini özel olarak hesaplamaya olanak sağlayan bir maliyet hesaplama sistemidir.
Genel üretim maliyetlerinin hangi özelliklerinden dolayı, tahmini olarak yüklenmek zorunluluğu bulunmaktadır?
genel üretim maliyetleri hem sipariş maliyeti kartına hem de yevmiye kayıtlarına, genel üretim maliyetlerinin aşağıdaki özelliklerinden dolayı, tahmini olarak yüklenmek zorunluluğu bulunmaktadır. Bunun da nedenleri şunlardır:
• Genel üretim maliyetlerinin zaman içinde düzensiz gelişme göstermesi,
• Genel üretim maliyetlerinin kesin tutarlarının ancak dönem sonunda belli olması,
• Genel üretim maliyetlerinin dönem içindeki kapasite değişikliklerinden etkilenmesi,
• Dönemlik tutarları belli olan bazı maliyetlerin bir kısmının üretim maliyetlerine yüklenmesinin
istenmemesi.
Sipariş maliyeti kartının başlık kısmında hangi bilgiler yer alır?
Birinci bölüm, “Başlık” kısmıdır. Bu bölümde, üretim işletmesinin adı (ünvanı) ile sipariş numarası, stok için mi yoksa sipariş için mi üretileceği, başlama ve bitiş tarihleri, mamul tipi ve üretim miktarı gibi bilgiler yer alır.
Bir siparişe (iş emrine), ilgili tüm üretim giderlerinin yüklenebilmesi için hangi işlemlerin yapılması gerekir?
Bir siparişe (iş emrine), ilgili tüm üretim giderlerinin yüklenebilmesi için de aşağıdaki işlemlerin yapılması gerekir:
Üretimine başlanılacak her bir siparişe (mamul ya da mamul grubuna) ayrı bir “Sipariş Maliyet Kartı” açılır ve her bir siparişe bir numara verilir.
Direkt ilk madde ve malzeme maliyetleri ile direkt işçilik maliyetleri fiili (gerçekleşmiş) olarak kaydedilir. Bunlara karşılık, genel üretim maliyetleri, tahmini değerler üzerinden ilgili iş emrinin, sipariş maliyeti kartına kaydedilir.
Üretim maliyetlerinin muhasebeleştirilmesinde, her bir maliyet yeri için ayrı bir “Üretim Hesabı” açılır. Bir siparişe ilişkin maliyet unsurlarının yer aldığı sipariş maliyeti kartı, 151 YARI MAMULLER–ÜRETİM HESABI’nın alt hesabıdır.
Siparişlerin üretimi tamamlandığında, siparişler müşteriye teslim edilmek üzere, mamul ambarına teslim edilir.
Siparişlere tahmini olarak yüklenen genel üretim maliyeti ile fiili genel üretim maliyeti arasında bir fark ortaya çıktığında; bu fark, fiili maliyetlerden aldıkları yüzdelik pay oranları dikkate alınarak, satılan mamullerin maliyeti, yarı mamul ve mamul stokları hesapları arasında paylaştırılarak kapatılır. Böylece, üretilen tüm siparişlerin maliyetinin, bilançoda fiili maliyetlerle gösterilmesi sağlanmış olur.
Mamullere doğru genel üretim maliyeti yüklenmesinde en çağdaş yaklaşım hangisidir?
Mamullere doğru genel üretim maliyeti yüklenmesinde en çağdaş yaklaşım ise faaliyetlere dayalı maliyetleme yoludur. Genel üretim maliyetlerini mamullere yüklemede faaliyete dayalı maliyetleme sistemlerini kullanan işletme sayısı her geçen yıl artmaktadır.
Sipariş maliyeti sisteminde, öncelikli olarak, üretimi yapılacak mamul veya mamul grubunun tanımının yapılmasından sonra izlenecek yol nedir?
Sipariş maliyeti sisteminde, öncelikli olarak, üretimi yapılacak mamul veya mamul grubunun tanımının yapılması gerekmektedir. Daha sonra, tanımlanan bu mamulden ya da mamul grubundan oluşan iş emrine, o işin üretimiyle ilgili tüm giderlerin yüklenmesi, bu sistemin temel özeliklerinden birisini oluşturur.
Siparişlere tahmini olarak yüklenen genel üretim maliyeti ile fiili genel üretim maliyeti arasında bir fark ortaya çıktığında bu fark nasıl kapatılır?
Siparişlere tahmini olarak yüklenen genel üretim maliyeti ile fiili genel üretim maliyeti arasında bir fark ortaya çıktığında; bu fark, fiili maliyetlerden aldıkları yüzdelik pay oranları dikkate alınarak, satılan mamullerin maliyeti, yarı mamul ve mamul stokları hesapları arasında paylaştırılarak kapatılır. Böylece, üretilen tüm siparişlerin maliyetinin, bilançoda fiili maliyetlerle gösterilmesi sağlanmış olur.
Sipariş maliyeti sisteminde maliyet yerlerine dağıtılan maliyetler hangi hesapta toplanır?
Üretim maliyetlerinin muhasebeleştirilmesinde, her bir maliyet yeri için ayrı bir “Üretim Hesabı” açılır. Bir siparişe ilişkin maliyet unsurlarının yer aldığı sipariş maliyeti kartı, 151 YARI MAMULLER–ÜRETİM HESABI’nın alt hesabıdır. Maliyet yerlerine dağıtılan maliyetlerin tümü bu üretim hesabında toplanır.
Sipariş maliyeti sisteminin adında yer alan sipariş kelimesi bu sistemin sadece sipariş üzerine üretim yapan işletmelerde kullanılacağı anlamımı taşımaktadır?
Bu maliyet sisteminde sipariş üzerine üretim yapılabileceği gibi, stok için de üretim yapılabilmektedir. Sistemin adında yer alan sipariş kelimesi bu sistemin sadece sipariş üzerine üretim yapan işletmelerde kullanılacağı anlamını taşımamaktadır. Sistem, stoklara üretim yapan işletmeler tarafından da kullanılabilmektedir.
Sipariş maliyeti sisteminde sipariş kavramı ne anlama gelir?
Bu maliyet belirleme sisteminde, sipariş; üretim partisi anlamına gelmektedir. Burada sipariş kavramı, müşteri tarafından üretim öncesinde tanımlanan bir mamul veya mamul grubunu açıklamaktadır. Siparişler; müşterilerden alınan iş emirleri olabilir. Bu nedenle de, sipariş maliyeti sistemine, “iş emri maliyeti sistemi” de denildiği olmaktadır.
Sipariş maliyeti sistemi hangi işletmelerde kullanılabilir?
Sipariş maliyeti sistemi; inşaat, gemi, uçak, makine ve benzerleri gibi, büyük ya da birbirinden farklı nitelikteki mamuller üreten işletmelerde kullanılır.
Sipariş maliyeti kartının bölümleri nelerdir?
Sipariş maliyet kartını üç temel bölüm altında toplamak mümkündür. Bunlar;
• Başlık kısmı,
• Maliyet toplama kısmı, ve
• Özet kısmıdır.
Genel üretim maliyetlerinin, direkt ilk madde ve malzeme ile direkt işçilik maliyetlerinden farklı olarak ürün maliyetlerine yüklenmesi çoğu kez oldukça güç bir iştir. Bunun nedenleri nelerdir?
Genel üretim maliyetlerinin, direkt ilk madde ve
malzeme ile direkt işçilik maliyetlerinden farklı olarak ürün maliyetlerine yüklenmesi çoğu kez oldukça
güç bir iştir. Bunun da nedenleri şunlardır:
• Genel üretim maliyetleri ile mamuller arasında doğrudan bir ilişki yoktur. Başka bir ifade ile,
dolaylı bir ilişki söz konusudur. Bu maliyetlerin ortaya çıkmasına sadece belirli bir mamul ya da
bir mamul grubunun neden olduğunu söylemek mümkün değildir. Bu nedenle, genel üretim
maliyetleri ile mamuller veya mamul grupları arasında dolaylı (endirekt) bir ilişkiden söz edilir.
• Genel üretim maliyetleri nitelik ve kapasiteyle ilişkisi bakımından da birbirine benzemeyen alt
maliyet unsurlarından oluşur.
• Genel üretim maliyetlerinin bazıları mevsimsel olarak değişir. Bu özellik dönem içerisinde
üretilen mamullere aynı oranda maliyet yüklemede önemli bir engeldir. Örneğin; ısıtma
maliyetlerinin kışın artması ya da yaz aylarında azalması, yıllık izin ve tatil ücretlerinin yaz
aylarında artması, kış aylarında azalması ve benzeri değişiklikler, genel üretim maliyetlerinde
düzensizliklere neden olur.
Siparişlerin üretimi tamamlanıp müşteriye teslim edilmek üzere mamul ambarına alınmasının muhasebe kayıtları nasıl olacaktır?
Siparişlerin üretimi tamamlandığında, siparişler müşteriye teslim edilmek üzere, mamul ambarına teslim edilir. Üretimi tamamlanan ürünlerin toplam üretim maliyeti kadar tutar, 152 MAMULLER HESABI’na borç ve 151 YARI MAMULLER-ÜRETİM HESABI’na alacak kaydedilir.
Sipariş maliyeti kartının son kısmında hangi bilgiler yer alır?
Üçüncü ve son bölümde maliyetlerin özetlendiği kısımdır. Bu bölüm, üretilen mamule ilişkin tüm üretim maliyetlerinin toplam ve birim maliyet olarak açıklandığı bölümdür. Bu bölümdeki bilgiler ikinci kısmın bir anlamda özetlendiği kısımdır. Diğer bir ifade ile, özet bölümünde ikinci kısımda toplanan maliyetlerden yararlanılarak toplam üretim maliyeti ve birim üretim maliyeti bilgileri sunulur. Bu bilgiler, maliyet analizlerine olanak sağlamaktadır.
Genel üretim maliyetlerinin siparişlere yüklenmesinde tahmini yükleme oranı kullanıldığında ve aynı zamanda dönem içinde gerçekleşen (fiili) genel üretim maliyetleri kaydedilmek zorunda olduğundan; fiili genel üretim maliyetleri için ve tahmini olarak yüklenen genel üretim maliyetleri için hangi hesaplar kullanılmaktadır?
Genel üretim maliyetlerinin siparişlere yüklenmesinde tahmini yükleme oranı kullanıldığında ve aynı zamanda dönem içinde gerçekleşen (fiili) genel üretim maliyetleri kaydedilmek zorunda olduğundan; fiili genel üretim maliyetleri için 730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ HESABI, tahmini olarak yüklenen genel üretim maliyetleri için de 731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI kullanılmaktadır.
Sipariş maliyeti sisteminde işçiliklerle ilgili kullanılan belgeler nelerdir?
Bir işletmede işçi saat kartları, işçinin bir iş yerinde kaç saat çalıştığını gösterirken, işçi çalışma özeti de bir işçinin işletmede bulunduğu süre içinde hangi maliyet yerlerinde, hangi işler üzerinde, ne kadar süre çalıştığını, boşa geçirdiği zamanı ve varsa fazla çalışma süresini göstermektedir.
Üretim maliyeti unsurlarından direkt ilk madde ve malzeme maliyetleri ile direkt işçilik maliyetlerine ilişkin kayıtlar fiili tutarlar üzerinden, genel üretim maliyetlerine ilişkin kayıtlar ise tahmini maliyet tutarları üzerinden yansıtma hesapları aracılığıyla hangi hesaba kaydedilir?
Üretim maliyeti unsurlarından direkt ilk madde ve malzeme maliyetleri ile direkt işçilik maliyetlerine ilişkin kayıtlar fiili tutarlar üzerinden, genel üretim maliyetlerine ilişkin kayıtlar ise tahmini maliyet tutarları üzerinden yansıtma hesapları aracılığıyla 151 YARI MAMULLER-ÜRETİM HESABI’na kaydedilir.
Maliyet kartında yer alan esas üretim maliyet yerlerine; genel üretim maliyetleri nasıl kaydedilir?
Genel üretim maliyetleri, “gider dağıtım tablosu”yardımıyla bu maliyet yerlerine ve dolayısıyla sipariş maliyet kartına kaydedilir.
Sipariş maliyet kartının ikinci bölümü; “maliyet toplayıcı” kısmında hangi bilgiler yer alır?
Sipariş maliyet kartının ikinci bölümü; “maliyet toplayıcı” kısımdır. Bu bölümde, üretilen mamuller hangi esas üretim maliyet yerlerinden geçerek üretiliyorsa, o maliyet yerlerine direkt ilk madde malzeme, direkt işçilik ve genel üretim maliyetleri ilgili belgelerle kaydedilir.
Belirli bir sipariş için kullanılan direkt ilk madde ve malzeme tutarını, sipariş maliyet kartına işlemek için hangi belge kullanılır?
Belirli bir sipariş için kullanılan direkt ilk madde ve malzeme tutarını, sipariş maliyet kartına işlemek
için “ilk madde ve malzeme istek fişleri”kullanılır.
Genel üretim maliyetlerinin üretim maliyetine fiili olarak yüklenememesinin nedenleri nelerdir?
Genel üretim maliyetlerinin üretim maliyetine fiili olarak yüklenememesinin nedenleri Genel üretim maliyetlerinin dönem içinde düzensiz dağılım göstermeleri, bazılarının da dönem sonunda gerçekleşmesi nedeniyle, fiili maliyetlerin kullanılması siparişin maliyetinin doğru ve sağlıklı olarak belirlenmesini engellemektedir.
Tahmini Genel Üretim Yükleme Oranı nasıl hesaplanır?
Tahmini Genel Üretim Yükleme Oranı = Tahmini Toplam Genel Üretim Maliyetleri / Tahmini Yükleme Anahtarı Toplam Miktarı
Sipariş maliyeti kartının standart bir şekli var mıdır?
Standart bir şekli olmayan sipariş maliyeti kartının, temel olarak yukarıda belirttiğimiz üç kısmı olup, bu kısımlarda yer alan bilgiler küçük farklılıklarla işletmeden işletmeye değişebilir. İşletmenin üretim yapısı, çalışma konusu, iş hacmi ve benzeri nedenler sipariş maliyet kartında değişikliklere yol açabilmektedir. Bir başka ifade ile, her işletme kendine özgü sipariş maliyet kartını hazırlayabilir. Bu da sipariş maliyeti sisteminin daha etkin ve etkili işletilmesine yardımcı olacaktır.
Genel üretim maliyetlerinin dağıtımında tüm işletme için sadece bir tek yükleme oranı yerine bölümsel yükleme oranlarının kullanılmasının amacı nedir?
İşletmelerde genel üretim maliyetlerinin üretilen siparişlere yüklenmesinde işletmeye ait sadece bir yükleme oranın kullanılması, atölye tipi küçük işletmelerde ya da tek tip mamul üreten ve mamullerini tek bir merkezde üreten işletmelerde yeterli olabilir. Ancak sadece bir yükleme oranının işletmenin tüm bölümlerinde genel üretim maliyetlerini yüklemede yeterli olmadığı durumlarda, başka bir ifade ile, her bir maliyet merkezinin kapasite ölçüsünün farklı olması ya da farklı bir biçimde ölçümün gerekliliği, birden fazla yükleme ölçüsünü gerektirmektedir. Örneğin; bir maliyet yerinde çalışmalar daha çok emek yoğun iken diğer maliyet yerinde çalışmalar daha çok teknoloji yoğun olabilmektedir. Bu durumda, genel üretim maliyetlerinin siparişlere yüklenmesinde, emek yoğun bölümde direkt işçilik saatinin yükleme ölçüsü olarak kullanılması daha doğru iken, teknoloji yoğun maliyet yerinde makine saatlerinin yükleme ölçüsü olarak alınması daha doğru ve daha gerçekçi maliyet hesaplamasına neden olacaktır. Sonuç olarak, sadece bir tek yükleme ölçüsünün kullanılmasının olumlu sonuçlar vermeyeceği durumlarda, işletmeler, aynı işletme içinde birden fazla yükleme ölçüsü kullanabilirler. Özellikle büyük işletmelerde birden fazla genel üretim maliyeti yükleme ölçüsünün kullanılması yaygın olarak görülür. Günümüz çağdaş işletmecilik anlayışında genel yükleme oranlarının sağlıklı maliyet bilgileri elde edilmesini önlemesi nedeniyle, bölümsel yükleme ölçüleri ve dolayısıyla bölümsel yükleme oranlarının kullanılması yolu tercih edilmektedir. Mamullere doğru genel üretim maliyeti yüklenmesinde en çağdaş yaklaşım ise faaliyetlere dayalı maliyetleme yoludur. Genel üretim maliyetlerini mamullere yüklemede faaliyete dayalı maliyetleme sistemlerini kullanan işletme sayısı her geçen yıl artmaktadır.
730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ HESABI ile 731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI’ nın kullanım amacı nedir?
730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ HESABI; dönem içinde katlanılan (fiili) maliyetler için kullanılmaktadır. Gerçekleşen maliyetler bu hesabın borç tarafına kaydedilir. 731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI; üretime tahmini olarak yüklenen maliyetleri kaydetmek için kullanılır. Tahini maliyetler 731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI alacaklandırılarak kaydedilir. Dönem sonunda da bu hesaplar ters çevrilerek kapatılır.
Maliyet kartında yer alan esas üretim maliyet yerlerine; direkt ilk madde ve malzeme maliyetleri nasıl kaydedilir?
Maliyet kartında yer alan esas üretim maliyet yerlerine; direkt ilk madde ve malzeme maliyetleri,
“direkt ilk madde ve malzeme istek fişleri”,aracılığı ile kaydedilir.
Her bir işçinin hangi maliyet yerlerinde, hangi iş için ne kadar süre çalıştığını gösteren belge hangisidir?
İşçi çalışma kartı her bir işçinin hangi maliyet yerlerinde, hangi iş için ne kadar süre çalıştığını gösterir.
Genel üretim maliyetleri için tahmini yükleme oranının kullanılmasının amacı ve yararları nelerdir?
Siparişlerin maliyetlerinin belirlenebilmesidir. Böylece, işletme, müşterisine siparişe ilişkin bir fiyat teklifi sunabilmektedir.
Sipariş maliyeti sisteminde, öncelikli olarak yapılması gereken iş nedir?
Sipariş maliyeti sisteminde, öncelikli olarak, üretimi yapılacak mamul veya mamul grubunun tanımının yapılması gerekmektedir.
Sipariş maliyeti sisteminde üretimi tamamlanan siparişler müşteriye teslim edildiğinde ya da satıldığında muhasebe kayıtları nasıl olacaktır?
Üretimi tamamlanan siparişler müşteriye teslim edildiğinde ya da satıldığında, 620 SATILAN MAMULLER MALİYETİ HESABI’na borç ve 152 MAMULLER HESABI’na alacak kaydedilerek, mamul stokları satış maliyeti kadar azaltılır. Böylece, 152 MAMULLER hesabının kalanı eldeki mamulleri ve 151 YARI MAMULLER-ÜRETİM HESABI’nın kalanı da henüz tamamlanmamış siparişlerin maliyet tutarını gösterir.
Sipariş maliyeti sisteminde, mamul maliyetlerinin sipariş maliyeti kartına işlenebilmesi için nasıl bir yol izlenir?
Sipariş maliyeti sisteminde, mamul maliyetlerinin sipariş maliyeti kartına işlenebilmesi için, siparişin hangi esas üretim maliyet yerlerinde işlem görerek üretileceğinin önceden ortaya konulması gerekir. Bu nedenle, bu sistemde maliyetler bir yanda sipariş maliyeti kartında toplanırken diğer yanda ve eş zamanlı olarak esas üretim gider yerlerinde de kayıt altına alınabilmektedir.
Maliyet kartında yer alan esas üretim maliyet yerlerine; direkt işçilik maliyetleri nasıl kaydedilir?
Maliyet kartında yer alan esas üretim maliyet yerlerine; direkt işçilik maliyetleri “çalışma kartları” aracılığı
kaydedilir.
Sipariş maliyeti sisteminde mamullere yüklenecek genel üretim maliyeti için tahmini bir yükleme oranının hesaplanabilmesi için öncelikle yapılması gerekenler nelerdir?
Sipariş maliyeti sisteminde mamullere yüklenecek genel üretim maliyeti için tahmini bir yükleme oranının hesaplanabilmesi için öncelikle;
• İşletmede genel üretim maliyeti toplamını oluşturan alt unsurların neler olduğunun ayrıntılı
olarak belirlenmesi gerekir.
• Her bir genel üretim maliyeti unsurunun gelecek yıl (bütçelenen dönem) için gerçekleşmesi
beklenen (tahmin edilen) tutarının belirlenmesi gerekir.
• Genel üretim maliyetlerini ürünlere yüklemede; en az dört özelliği (mantıklı, ölçülebilir , pratik
ve temsil etme yeteneği güçlü ) bünyelerinde barındıran yükleme anahtarları (üretim miktarı,
direkt ilkmadde ve malzeme maliyeti, direkt işçilik saati, direkt işçilik maliyeti, makine saati,
temel maliyetler ve benzeri ölçüleri) belirlenmesi gerekir.
İşletmede döneme ilişkin bütçelenmiş genel üretim maliyetleri toplamı 800.000.-liradır. Direkt işçilik saati yükleme ölçüsü olarak seçilmiş ve bu dönemde tahmini direkt işçilik saati toplam miktarının 50.000 direkt işçilik saati (D.İ.S.)
olacağı belirlenmiştir. Bu bilgilere göre, genel üretim maliyeti tahmini yükleme oranı kaç
liradır?
Genel Üretim Maliyeti Yükleme Oranı = 800.000.- ÷ 50.000 D.İ.S. = 16.- TL/ D.İ.S.
Toplam üretim maliyetlerinin belirlenebilmesi amacıyla direkt ilk madde malzeme maliyetleri ile direkt işçilik maliyetleri ve genel üretim maliyetlerinin üretime yüklenebilmesi için yapılması gereken nedir?
Bir ürünün üretim maliyetini oluşturan direkt ilk madde malzeme maliyetleri ile direkt işçilik maliyetleri, sipariş maliyeti kartına ve yevmiye defterine fiili tutarlar üzerinden kaydedilmektedir. Genel üretim maliyetleri ise, sipariş maliyeti kartı üzerine ve yevmiye defterine tahmini yükleme oranı kullanılarak kaydedilmektedir. Toplam üretim maliyetlerinin belirlenebilmesi amacıyla söz konusu maliyet unsurlarının üretime yüklenmesi gerekir. Bunun için;
• Direkt ilk madde ve malzeme maliyeti ile direkt işçilik maliyeti hesaplarında toplanan maliyetleri ve
• Sipariş maliyeti kartına tahmini yüklenen genel üretim maliyetleri, yansıtma hesapları kullanılarak 151 YARI MAMULLER-ÜRETİM HESABI’na aktarılmalıdır.