Osmanlı Türkçesi Metinleri 1 Dersi 6. Ünite Özet
Metin Okuma Ve Anlama: El Yazması Metinler-Iı
Açıköğretim ders notları öğrenciler tarafından ders çalışma esnasında hazırlanmakta olup diğer ders çalışacak öğrenciler için paylaşılmaktadır. Sizlerde hazırladığınız ders notlarını paylaşmak istiyorsanız bizlere iletebilirsiniz.
Açıköğretim derslerinden Osmanlı Türkçesi Metinleri 1 Dersi 6. Ünite Özet için hazırlanan ders çalışma dokümanına (ders özeti / sorularla öğrenelim) aşağıdan erişebilirsiniz. AÖF Ders Notları ile sınavlara çok daha etkili bir şekilde çalışabilirsiniz. Sınavlarınızda başarılar dileriz.
Metin Okuma Ve Anlama: El Yazması Metinler-Iı
Giriş
Bu ünitede ele alınan I. ve II. metinlerde önce metin okunuşu verilmiştir. Metnin okunuşunda bazı harfler basit transkripsiyon işaretleriyle belirlenmiştir. Yine sesli harfler mümkün mertebe o dönemin okunuşuna göre ele alınmıştır. Metni seçerken yazı karakteri, içerdiği kelimeler, terimler dikkate alınmış ve öğrencinin bunları okuyarak tanıması hedeflenmiştir. Daha sonra metnin yabancı kökenli kelimeleri sözlük şeklinde hazırlanmıştır. Burada da öğrencinin kelime hazinesinin zenginleştirmesi ve metni anlama açısından kolaylık kazanması gözetilmiştir. Metin son olarak günümüz diliyle anlama açısından basit bir çeviriye tabi tutulmuştur.
I. Metin: Okunuş, Çeviri ve Anlama
Örnek Metnin Transkripsiyonu
Rûz-ı diğer: Yevmü’l-hamîs fî 14 şehr-i ramazân sene 1101.Der-meştâ-yı mahmiye-i Edirne. Tâyife-i Türkmân’dan Adana tarafından sefer-i hümâyûna me’mûr olan cemâ?at-i Türkmân’dan beşyüz mıkdârı ceng-âverânı bahâdırân ve süvârân-ı dilâverân yevm-i merkumda mahmiye-i Edirne’ye vusûl ve tertîb-i sufûf-ı alay ile huzûr-ı sadr-ı âlîden mürûr ve cisr-i metîn olan Sarâchâne’den ubûr ve sahrâ-yı sarây-ı Sultânîde vâkı ? muhayyem-gâhlarına nüzûl eylediler. Rûz-ı diğer: Yevmü’l-cum ? a fî 15 şehr-i ramazân sene 1101.Dermeştâ-yı mahmiye-i Edirne. Vezîr-i a?zam Köprili-zâde Mustafa Paşa hazretleri salât-ı cum?ayı bu def?a dahi Üçşerefeli câmi ? -i şerîfinde edâ buyurdılar. Cebeciyân-ı dergâh-ı âlî ocağı taraf-ı Âstâne’den hareket ve sahrâ-yı Edirne’de vâkı? çeşme-sâr-ı Solak kurbüne nüzûl eylediler. Rûz-ı diğer: Yevmü’s-sebt fî 16 şehr-i ramazân sene 1101.Der-meştâ-yı mahmiye-i Edir-ne. Hazret-i han-ı âlîşânın mizâc-ı şerîflerinde bir mıkdâr küdûret vuku ? bulduğı istimâ ? olunmağın taraf-ı sadr-ı âlîden seretıbbâ’-i hâssa irsâl olundı. Rûz-ı diğer: Yevmü’l-ehad fî 17 şehr-i ramazân sene 1101.Der-meştâ-yı mahmiye-i Edirne. Ve meştâ-yı Âstâne-i
Örnek Metnin Kelimeleri
Örnek Metnin Sadeleştirilmiş Hali
Diğer Gün: Perşembe Günü. 1101 Senesi Ramazan Ayının 14. Gününde. Edirne Şehrin-de Kışlakta: Türkmen taifesinden olup Adana tarafından sefere çağırılmış olan Türkmen cemaatinden beşyüz kadar yiğit savaşçılar ve kahraman atlılar adı yukarıda yazılmış olan günde Edirne şehrine ulaştılar. Ve düzenli sıralı biçimde yürüyüşle sadrıazamın önünden geçerek, sağlam bir köprü olan Sarachane köprüsünden geçerek Sultan Sarayı önündeki büyük alanda bulunan çadırlarına vardıklarında indiler. Diğer Gün: Cuma günü. 1101 Senesi Ramazan Ayının 15. Gününde. Edirne Şehrinde Kışlıkta: Veziriazam Köprülüzade Mustafa Paşa hazretleri Cuma namazını yine Üç şerefe-li camide kıldılar. İstanbul’dan hareket etmiş olan Dergâh-ı âlî cebecileri ocağına mensup askerler bugün Edirne önlerinde bulunan Solak Çayırı yakınlarına yerleştiler. Diğer Gün: Cumartesi Günü. 1101 Senesi Ramazan Ayının 16. Gününde. Edirne Şeh-rinde Kışlıkta: Kırım hanının sağlıklarında bir miktar kötüleşme olduğu duyulduğunda sadrazam tarafından saray baştabibi gönderildi. Diğer Gün: Pazar Günü. 1101 Senesi Ramazan Ayının 17. Gününde. Edirne Şehrinde Kışlıkta: Kışı İstanbul’da
II. Metin: Okunuş, Çeviri ve Anlamı
Örnek Metnin Transkripsiyonu
Vefeyât-ı Vüzerâ-yı izâm: Melek İbrâhîm Paşa: Anadolu’da vâkı‘ Divriğ[i] kasa-basındandır. Evâ’il-i Mehmed Hanî’de iki def‘a defterdâr ve bir def‘a yeniçeri ağası olan Seyyid Mustafa Paşa hizmetinde perveriş bulup kat‘-ı manâsıb iderek başbâkikulu ve bin altmış yedide başdefterdâr olup rind-i cihân olmağla şeytân ismiyle mülakkab kılındı. Ve Koca Köprüli ile Bozcaada ve Yanova seferin seferleyüp dört yıl tamâm defterdârlıkda karâr eyledi. Bin yetmişbirde Mısır Eyaleti virilüp sonra ma‘zûlen Âstâne’ye geldi. Mısır hazînesin nâkıs göndermekle yedi ay kapu arasına habs olunup zimmetinde olan ye-diyüz kîse tahsîl olundukdan-sonra ıtlâk ve Diyârbekir Eyâleti [ile] dil-şâd buyuruldı. Ve seksenüçde hâslar ile kubbe-nişîn olup Kamaniçe seferinde Haseki Sultân muhâfazasıyla Babadağı’nda kaldı. Da‘vetde (avdetinde olmalı) Kandiye Eyâleti verildi. Ve seksenaltıda Şişman İbrâhîm Paşa fevtinden Şam Eyâletiyle Lih üzerine serdâr olup seksenyedide Lih kralını taburı ile Kamaniçe kurbünde kılıc-ile sulh olup, âmân virüp yol virdi. Ve dönüp Babadağı’nda kışladı ve seksan
Örnek Metnin Kelimeleri
Örnek Metnin Sadeleştirilmiş Hali
Büyük Vezirlerin Ölümleri, Melek İbrahim Paşa Anadolu’da bulunan Divriği Kasabası kökenlidir. IV. Mehmed’in tahta geçişinin ilk yıl-larında iki defa defterdâr ve bir defa yeniçeri ağası olan Seyyid Mustafa Paşa’nın yanın-da yetişmiştir. Daha sonra memuriyet silsilesinde yükselerek başbakikulu, 1067 senesin-de de başdefterdâr oldu. Dünya işlerini hoş gören biri olduğunda şeytan ismiyle kendi-sine lakap takıldı. Ve Koca Köprülü (Köprülü Mehmet Paşa) ile Bozcaada, Yanova sefer-lerine birlikte katılıp dört yıl boyunca defterdârlık görevinde kaldı. 1071 senesinde Mısır Eyaleti’ne vâli oldu. Daha sonra azledildiği için İstanbul’a geldi. Mısır gelirlerinden her sene İstanbul’a gönderilen parayı eksik gönderdiği için yedi ay kapı arasında (Top-kapı Sarayı’nda Orta Kapının – Bâbüsselâm- iki kapısı arasında kalan kısmın adı) hapiste kaldı. Mısır gelirlerinden zimmetine geçirdiği yediyüz kîse para tahsîl olunduktan son-ra serbest bırakıldı ve Diyarbakır Eyâleti vâliliğiyle gönlü hoş edildi. Ve hicrî 1083 tari-hinde kendisine has türü gelirler verilerek vüzerâ sınıfına dâhil olup Kamaniçe seferin-de Haseki Sultan’ı muhâfaza göreviyle Babadağı’nda kaldı.
Giriş
Bu ünitede ele alınan I. ve II. metinlerde önce metin okunuşu verilmiştir. Metnin okunuşunda bazı harfler basit transkripsiyon işaretleriyle belirlenmiştir. Yine sesli harfler mümkün mertebe o dönemin okunuşuna göre ele alınmıştır. Metni seçerken yazı karakteri, içerdiği kelimeler, terimler dikkate alınmış ve öğrencinin bunları okuyarak tanıması hedeflenmiştir. Daha sonra metnin yabancı kökenli kelimeleri sözlük şeklinde hazırlanmıştır. Burada da öğrencinin kelime hazinesinin zenginleştirmesi ve metni anlama açısından kolaylık kazanması gözetilmiştir. Metin son olarak günümüz diliyle anlama açısından basit bir çeviriye tabi tutulmuştur.
I. Metin: Okunuş, Çeviri ve Anlama
Örnek Metnin Transkripsiyonu
Rûz-ı diğer: Yevmü’l-hamîs fî 14 şehr-i ramazân sene 1101.Der-meştâ-yı mahmiye-i Edirne. Tâyife-i Türkmân’dan Adana tarafından sefer-i hümâyûna me’mûr olan cemâ?at-i Türkmân’dan beşyüz mıkdârı ceng-âverânı bahâdırân ve süvârân-ı dilâverân yevm-i merkumda mahmiye-i Edirne’ye vusûl ve tertîb-i sufûf-ı alay ile huzûr-ı sadr-ı âlîden mürûr ve cisr-i metîn olan Sarâchâne’den ubûr ve sahrâ-yı sarây-ı Sultânîde vâkı ? muhayyem-gâhlarına nüzûl eylediler. Rûz-ı diğer: Yevmü’l-cum ? a fî 15 şehr-i ramazân sene 1101.Dermeştâ-yı mahmiye-i Edirne. Vezîr-i a?zam Köprili-zâde Mustafa Paşa hazretleri salât-ı cum?ayı bu def?a dahi Üçşerefeli câmi ? -i şerîfinde edâ buyurdılar. Cebeciyân-ı dergâh-ı âlî ocağı taraf-ı Âstâne’den hareket ve sahrâ-yı Edirne’de vâkı? çeşme-sâr-ı Solak kurbüne nüzûl eylediler. Rûz-ı diğer: Yevmü’s-sebt fî 16 şehr-i ramazân sene 1101.Der-meştâ-yı mahmiye-i Edir-ne. Hazret-i han-ı âlîşânın mizâc-ı şerîflerinde bir mıkdâr küdûret vuku ? bulduğı istimâ ? olunmağın taraf-ı sadr-ı âlîden seretıbbâ’-i hâssa irsâl olundı. Rûz-ı diğer: Yevmü’l-ehad fî 17 şehr-i ramazân sene 1101.Der-meştâ-yı mahmiye-i Edirne. Ve meştâ-yı Âstâne-i
Örnek Metnin Kelimeleri
Örnek Metnin Sadeleştirilmiş Hali
Diğer Gün: Perşembe Günü. 1101 Senesi Ramazan Ayının 14. Gününde. Edirne Şehrin-de Kışlakta: Türkmen taifesinden olup Adana tarafından sefere çağırılmış olan Türkmen cemaatinden beşyüz kadar yiğit savaşçılar ve kahraman atlılar adı yukarıda yazılmış olan günde Edirne şehrine ulaştılar. Ve düzenli sıralı biçimde yürüyüşle sadrıazamın önünden geçerek, sağlam bir köprü olan Sarachane köprüsünden geçerek Sultan Sarayı önündeki büyük alanda bulunan çadırlarına vardıklarında indiler. Diğer Gün: Cuma günü. 1101 Senesi Ramazan Ayının 15. Gününde. Edirne Şehrinde Kışlıkta: Veziriazam Köprülüzade Mustafa Paşa hazretleri Cuma namazını yine Üç şerefe-li camide kıldılar. İstanbul’dan hareket etmiş olan Dergâh-ı âlî cebecileri ocağına mensup askerler bugün Edirne önlerinde bulunan Solak Çayırı yakınlarına yerleştiler. Diğer Gün: Cumartesi Günü. 1101 Senesi Ramazan Ayının 16. Gününde. Edirne Şeh-rinde Kışlıkta: Kırım hanının sağlıklarında bir miktar kötüleşme olduğu duyulduğunda sadrazam tarafından saray baştabibi gönderildi. Diğer Gün: Pazar Günü. 1101 Senesi Ramazan Ayının 17. Gününde. Edirne Şehrinde Kışlıkta: Kışı İstanbul’da
II. Metin: Okunuş, Çeviri ve Anlamı
Örnek Metnin Transkripsiyonu
Vefeyât-ı Vüzerâ-yı izâm: Melek İbrâhîm Paşa: Anadolu’da vâkı‘ Divriğ[i] kasa-basındandır. Evâ’il-i Mehmed Hanî’de iki def‘a defterdâr ve bir def‘a yeniçeri ağası olan Seyyid Mustafa Paşa hizmetinde perveriş bulup kat‘-ı manâsıb iderek başbâkikulu ve bin altmış yedide başdefterdâr olup rind-i cihân olmağla şeytân ismiyle mülakkab kılındı. Ve Koca Köprüli ile Bozcaada ve Yanova seferin seferleyüp dört yıl tamâm defterdârlıkda karâr eyledi. Bin yetmişbirde Mısır Eyaleti virilüp sonra ma‘zûlen Âstâne’ye geldi. Mısır hazînesin nâkıs göndermekle yedi ay kapu arasına habs olunup zimmetinde olan ye-diyüz kîse tahsîl olundukdan-sonra ıtlâk ve Diyârbekir Eyâleti [ile] dil-şâd buyuruldı. Ve seksenüçde hâslar ile kubbe-nişîn olup Kamaniçe seferinde Haseki Sultân muhâfazasıyla Babadağı’nda kaldı. Da‘vetde (avdetinde olmalı) Kandiye Eyâleti verildi. Ve seksenaltıda Şişman İbrâhîm Paşa fevtinden Şam Eyâletiyle Lih üzerine serdâr olup seksenyedide Lih kralını taburı ile Kamaniçe kurbünde kılıc-ile sulh olup, âmân virüp yol virdi. Ve dönüp Babadağı’nda kışladı ve seksan
Örnek Metnin Kelimeleri
Örnek Metnin Sadeleştirilmiş Hali
Büyük Vezirlerin Ölümleri, Melek İbrahim Paşa Anadolu’da bulunan Divriği Kasabası kökenlidir. IV. Mehmed’in tahta geçişinin ilk yıl-larında iki defa defterdâr ve bir defa yeniçeri ağası olan Seyyid Mustafa Paşa’nın yanın-da yetişmiştir. Daha sonra memuriyet silsilesinde yükselerek başbakikulu, 1067 senesin-de de başdefterdâr oldu. Dünya işlerini hoş gören biri olduğunda şeytan ismiyle kendi-sine lakap takıldı. Ve Koca Köprülü (Köprülü Mehmet Paşa) ile Bozcaada, Yanova sefer-lerine birlikte katılıp dört yıl boyunca defterdârlık görevinde kaldı. 1071 senesinde Mısır Eyaleti’ne vâli oldu. Daha sonra azledildiği için İstanbul’a geldi. Mısır gelirlerinden her sene İstanbul’a gönderilen parayı eksik gönderdiği için yedi ay kapı arasında (Top-kapı Sarayı’nda Orta Kapının – Bâbüsselâm- iki kapısı arasında kalan kısmın adı) hapiste kaldı. Mısır gelirlerinden zimmetine geçirdiği yediyüz kîse para tahsîl olunduktan son-ra serbest bırakıldı ve Diyarbakır Eyâleti vâliliğiyle gönlü hoş edildi. Ve hicrî 1083 tari-hinde kendisine has türü gelirler verilerek vüzerâ sınıfına dâhil olup Kamaniçe seferin-de Haseki Sultan’ı muhâfaza göreviyle Babadağı’nda kaldı.