Temel Veteriner Anatomi Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Organizmada bulunan kemiklerin, belirli bir biyomekanik düzen ve amaç altında hareketli ve hareketsiz olarak birbirleriyle bağlanmasından meydana gelen kemiksel çatıya iskelet veya iskelet sistemi denir. İskelet organizmanın en sert, en dayanıklı kısmı olup yumuşak olan bütün diğer anatomik oluşumlara dayanak teşkil eder ve onları koruyucu rol oynar. Ayrıca yağ dokusu ve mineral madde özellikle kalsiyum deposudur; kemik iliği, yeni kan hücrelerinin yaşam boyu üretildiği yerdir.

İskelet hareket sisteminin pasif kısmını teşkil eder. İskelet kemiklerinin çeşitli hareketleri ancak bunlara yapışan kasların kontraksiyonu ile olur.

Kemikler boyutlarının birinin diğerine, az veya çok üstün oluşuna göre üç gruba ayrılırlar.

1. Yassı kemikler (ossa plana)
2. Kısa kemikler (ossa brevia)
3. Uzun kemikler (ossa longa)

Yassı kemikler (ossa plana): Bunlar sıkı dokulu iki kemik yaprağının arasında sıkışıp kalmış az miktarda süngersi kemik dokusundan meydana gelmişler- dir. Yassı kemikler ya kasların yapışmasına özgü geniş yapışma yüzeyleri meydana getirirler (kürek kemiği-scapula, kalça kemiği-os coxae) ya da içinde organlar bu- lunan boşlukların duvarlarını oluştururlar (kafa kemikleri vb).

Uzun bir kemiğin uzunlamasına kesidi incelendiğinde dıştan içe doğru hangi makro anatomik katlar görülür?

1. Periosteum: Kemik zarı

2. Substantia compacta: Tıkız doku

3. Substantia spongiosa: Süngersi doku ,

4. Endosteum. İç kemik zarı

5. Cavum medullare: Kemik iliği boşluğu

6. Medulla osseum: Kemik iliği

Uzun, kısa, yassı kemikler dışında kalan kemikler nelerdir?

Buraya kadar tanımlanan uzun, kısa, yassı kemikler dışında ayrı bir grup olarak değerlendirilen kemikler de bulunur.

Susam kemikleri (ossa sesamoidea) kas kirişlerine hareket kolaylığı sağlarlar. Canlıda en büyük susam kemiği patella’dır (diz kapağı kemiği).

Organ kemikleri dediğimiz kemiklerin ise iskeletle bağlantısı yoktur. Bağımsız olarak bazı organlar içinde yer alırlar. Örneğin köpekte os penis, sığırda ossa cordis.

Havalı kemikler (os pneumaticum) içerlerinde hava boşlukları bulundururlar. Bazı baş kemikleri bu türdendir, os frontale, maxilla gibi.

Düzensiz kemikler (os irregulare) yukarıdaki sınıflandırmalara girmeyen kemiklerdir. Örneğin: Median düzlemde yer alan omurlar ve başın çift olmayan kemikleri.

Processus nedir?

Evcil hayvanlarda iskeleti oluşturan kısa, yassı ve uzun kemiklerin gövde kısmı ile proximal ve distal epifizlerin üzerindeki tüm kemiksel çıkıntılara genel olarakprocessus denir.

Kemik üzerindeki girinti ve çıkıntıların fonksiyonlarına göre aldıkları isimleri nelerdir?

Fonksiyonlarına göre aldıkları isimler: Processus articularis: Eklem çıkıntısı, Processus muscularis: Kas çıkıntısı, Trochanter: Döndürek

Evcil hayvanlarda iskelet kaç ana bölümden oluşur?

Evcil hayvanlarda iskelet, aksiyel iskelet (skeleton axiale) ve apendiküler iskelet (ekstremite kemikleri, skeleton appendiculare) olmak üzere iki ana bölüme ayrılır.

aksiyel iskelet (skeleton axiale) hangi kemiklerden oluşmaktadır?

Baş iskeleti (ossa cranii), omurga (columna vertebralis) ve göğüs kafesini yanlardan şekillendiren kaburgalar (costae) ile alttan şekillendiren göğüs kemiğinden (sternum) oluşur.

Foramen magnum: Baş iskeletinde bulunan en büyük deliktir. Os occipitale’nin üzerinde bulunur, cavum cranii ile canalis vertebralis’i birleştirir. Bu delik medulla spinalis’in (omurilik) başlangıcını verir. Delikten ayrıca merkezi sinir sistemi örtüleri, bazı damar ve sinirler geçer.

Orbitayı şekillendiren kemikler gözyaşı kemiği (os lacrimale), damak kemiği (os palatinum), elmacık kemiği (os zygomaticum), ile cranium cerebrale’de yer alan alın kemiği ve kamamsı kemiktir. Etçillerde ve domuzda orbita’nın üst kenarının kemiksel desteği yoktur. Burayı ligamentum orbitale denilen bağ doldurmuştur.

Omurga, omur (vertebra) denilen kemiklerin birbiri ardı sıra ve muntazam bir şekilde sıralanmasıyla meydana gelen, başın arkasından kuyruğun serbest ucuna kadar devam eden kemiksel bir sütundur, içinde omur iliğini (medulla spinalis) barındırır.

Omurga önden arkaya doğru sıra ile boyun bölümü (pars cervicalis), sırt bölümü (pars thoracalis), bel bölümü (pars lumbalis), sağrı bölümü (pars sacralis) ve kuyruk bölümüne (pars caudalis) ayrılır. Bu beş bölümü meydana getiren omurlar ana hatları itibariyla birbirine benzerse de ayrıntılar bakımından birbirinden oldukça farklıdır.

Evcil memeli hayvanlarda basış şekline göre kaç değişik grup vardır?

Evcil memeli hayvanlarda insan dahil basış şekline göre üç değişik grup vardır.

A:Plantigrad’lar: Tabanları ile yere basanlar demektir. İnsan bu gruptandır ayrıca ayılar ve bazı maymun türleri dört ayakla, bazen goril iki ayakla tabanına basarak yürür.

B:Digitigrad’lar: Parmaklarıyla yere basanlar demektir. Bu grupta etçiller yer alır. Bilek ve topuk yukarıya kalkmıştır, daha hızlı ve daha sessiz yürürler, çeviktirler.

C:Unguligrad’lar: Tırnakları ile yere basanlar demektir. Atgiller, gevişgetirenler ve domuz bu gruptandır. Bunların çoğu yüksek hızla koşabilirler (at gibi) ayrıca hız tempolarını uzun süre devam ettirebilirler.

Evcil memelilerde parmak sayısı 1-5 arasında değişmektedir. Tek tırnaklılarda 1, gevişgetirenlerde 2, domuzda 4, köpekte çoğunlukla 5 parmak vardır.

İskeleti oluşturan kemikler birbirleriyle hareketsiz, az hareketli veya hareket edecek şekilde bağlanırlar. Bu bağlantı çeşitlerine genel olarak eklem (articulatio) denir.

Hareket yeteneklerine göre eklemler üç çeşittir:

Hareketsiz eklemler: Kafatasını oluşturan kemikler arasında görülür. Eklem yerleri, bir testerenin dişleri gibi birbirlerine geçer. Kemikler, bu girinti ve çıkıntılarla birbirlerine oynamayacak şekilde bağlanmış durumdadırlar.

Az hareketli eklemler: Omurgayı oluşturan omurların gövde kısımları arasındaki eklemler, bu tür eklemlerdendir, sınırlı olarak hareket ederler.

Hareketli eklemler: En az iki kemiğin aralarında belirli bir açı oluşturarak uc uca gelmesi ve bunların eklem bağları, eklem kapsulü ile birbiriyle bağlanmasıyla şekillenen anatomik oluşumlardır.

Eklem hereketlerinde çeşitlilik görülür bunlar kayma hareketi, flexion, extention, abduction, adduction, circumduction, rotation’dur.

Eklemi oluşturan kemikler arasında uzanarak eklem uçlarını birbirine bağlayan bağlara eklem bağları, ligamenta, denir. Bunlar bağ dokudan yapılmış sert dayanıklı oluşumlardır.