Uygur Türkçesi Dersi 4. Ünite Özet
Uygur Türkçesi Metin-Iı
Açıköğretim ders notları öğrenciler tarafından ders çalışma esnasında hazırlanmakta olup diğer ders çalışacak öğrenciler için paylaşılmaktadır. Sizlerde hazırladığınız ders notlarını paylaşmak istiyorsanız bizlere iletebilirsiniz.
Açıköğretim derslerinden Uygur Türkçesi Dersi 4. Ünite Özet için hazırlanan ders çalışma dokümanına (ders özeti / sorularla öğrenelim) aşağıdan erişebilirsiniz. AÖF Ders Notları ile sınavlara çok daha etkili bir şekilde çalışabilirsiniz. Sınavlarınızda başarılar dileriz.
Uygur Türkçesi Metin-Iı
Kalyanamkara Et Papamkara
(İyi Düşünceli Prensle Kötü Düşünceli Prens)
XII
-
lıg· [isimden isim yapım eki; isimleri sıfatlas¸tırır]. Örn: atlıg· (tanınmıs¸, mes¸hur)
-
lu¨g [isimden isim yapım eki. I·simleri sıfatlas¸tırır]. Örn: yu¨zlu¨g (tanınmıs¸, o¨nemli kis¸i)
-
ke [yo¨nelme durumu eki]. Örn: atlıg· yu¨zlu¨g-ke inc¸e (u¨nvanlı ve o¨nemli kis¸ilere)
-
c¸e [es¸itlik durumu eki] Örn: nec¸u¨kin
-
sar [s¸art eki] Örn: ¸kazg·ansar (kazanmayı isterse)
-
(u¨)s¸ [fiilden isim yapım eki] Örn: u¨ku¨s¸ (biriktirmeyi)
XIII
-
-ur [genis¸ zaman eki]Örn: biri ayur (biri der)
-
(ı)g· [fiilden isim yapım eki]
-
ka [yo¨nelme durumu eki] Örn: satıg·k¸a (satmaya)
-
(i)d [fiilden fiil yapım eki: pekis¸tirme go¨revindedir]
-
-ser [s¸art eki] Örn: igidser (beslenirse)
XIV
-
(u)g· [fiilden isim yapım eki]
-
– k¸a [yo¨nelme durumu eki] Örn: yulug·k¸a (mal almaya)
-
-s¸ [fiilden isim yapım eki: -s¸ eki burada oldugˆu gibi kendisinden o¨nceki u¨nlu¨yu¨ daraltabilir. O¨rnek: alk¸a- alk¸ıs¸ (övmek)
-
tur [ettirgenlik eki] -g·alı. Örn: kanturgalı (doyurmak)
-
(u)n [do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki]
-
c¸ [fiilden isim yapım eki]
-
c¸u [isimden isim yapım eki]
-
suz [isimden isim yapım eki: yok- luk sıfatları u¨retir] Örn: bulunc¸usuz (bulunmaz, ender)
XV
-
la- [isimden fiil yapım eki]
-
-ma [olum- suzluk eki]
-
-dı [3. tekil kis¸i belirli gec¸mis¸ zaman eki]. Örn: taplamadı (uygun bulmadı)
-
-mis¸ [gec¸mis¸ zaman eylem sıfatı]
-
-(i)g [belirtme durumu eki]
-
-(u¨)g [fiilden isim yapım eki] Örn: ötüg (rica)
XVI
- (ing? [2. c¸ogˆul kis¸i emir eki] Örn: biring? (ver!)
XVII
-
(u)g· [fiilden isim yapım eki] Örn: odug· (uyanık)
-
-madın [olumsuz zarf-fiil eki] Örn: sak¸lanmadın (beklemediği)
-
ar [genis¸ zaman eki] Örn: tuşar (karşılaşır)
-
lu¨g [isimden isim yapım eki] Örn: öng? lüg (go¨ru¨nu¨mlu¨)
-
(u¨)p [zarf-fiil eki] Örn: su¨su¨p (çarpıp)
-
-n [do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki] ve -ur [genis¸ zaman eki] Örn: sınur (parçalanır)
-
-ur [ettirgenlik eki] Örn: c¸omurur (batırır)
-
-(i)n [do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki] ve -c¸ [fiilden isim yapım eki] Örn: tegzinc¸ (girdap), tegiz- (c¸evirmek)
XVIII
-
(i)k [fiilden isim yapma eki] Örn: ¸igrik (çember bic¸imli)
-
(i)l [edilgenlik- do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki] Örn: eşilür (kendi etrafında döner)
-
(u)s¸ [is¸tes¸lik eki] Örn: sok¸us¸ur (c¸arpıs¸ır)
-
-k [fiilden fiil yapım eki]
-
-(ı)n [do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki]
-
-c¸ [fiilden isim yapım eki]
-
c¸ıg· [isimden isim yapım eki] Örn: ¸kork¸ınc¸ıgˆ (korkunc¸)
-
(ı)t [pekis¸tirme go¨revinde ettirgenlik eki]
-
-ar [ettirgenlik eki]
-
-(ı)l [edilgenlik eki] Örn. ak¸tarılur (devrilir)
-
-gey [gelecek zaman eki]
-
-siz [3. c¸ogˆul kis¸i eki] Örn: ölgeysiz (ölecekler)
-
-(i)n [edilgenlik fonksiyonunda do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki]
-
-c¸ [fiilden isim yapım eki] Örn: irinc¸ (zavallı)
XIX
-
-zun [3. tekil kis¸i emir eki] Örn: bolzun (olsun)
-
-(i) [pekis¸tirme go¨revinde ettirgenlik eki]
-
-(i)p [zarf-fiil eki] Örn: to¨ng?itip (eğip)
-
¸karu [yo¨n go¨sterme eki] Örn: yokkaru (yokuş yukarı)
-
la- [isimden fiil yapım eki]
-
-g·alı [zarf-fiil eki] Örn: aşlag·alı (yemek yemeye)
-
-n [do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki]
-
-maz [olumsuz genis¸ zaman eki]
-
-men [1. tekil kis¸i eki] Örn: turmaz men (kalkmayacağım)
XX
-
-g·ur [ettirgenlik eki]
-
-(u)p [zarf-fiil eki] Örn: turg·urup (yerinden kaldırmak)
-
ne [belirsizlik zarfı] Örn: neng? (hic¸bir s¸ey)
-
le [isimden fiil yapım eki]
-
-(y)u¨r biz [3. c¸ogˆul kis¸i genis¸ zaman] Örn: ötleyu¨r (öğütlüyoruz)
XXI
-
-(ı)g· [fiilden isim yapım eki] Örn: asıg· (fayda)
-
-(i)g [fiilden isim yapım eki]
-
se- [isimden fiil yapım eki]
-
-(y)u¨r men [1. tekil kis¸i genis¸ zaman] Örn: kirigseyu¨r men (girmek)
XXII
-
-ayın [1. tekil kis¸i emir eki] Örn: barayın (gideyim)
-
-i [3. tekil kis¸i iyelik eki]
-
-n [iyelik ekli go¨vdeler u¨zerine gelen belirtme durumu eki] Örn: kergekin (gerekiyorsa)
-
-k [fiilden isim yapım eki]
-
-l [fiilden isim yapım eki] Örn: tükel (sağlam)
-
-u¨r [ettirgenlik eki]
-
-zu¨nler [3. c¸ogˆul kis¸i emir eki] Örn: kelzu¨n (gelsin)
XXIII
-
-(ı)n [arac¸ durumu eki] Örn: ¸kamag·ın (hep birlikte)
-
-gli [sıfat-fiil eki] Örn: ögli (düşünceli)
-
+le [arac¸ durumu eki] Örn: birle (birlikte)
XXIV
-
-a [kalıplas¸mıs¸ zarf-fiil eki] Örn: kata (defa)
-
-a- [isimden fiil yapım eki]
-
-(y)ur [3. tekil kis¸i genis¸ zaman] Örn: yaşayur (yaşında)
XXV
-
-kiye [isimden isim yapım eki; ku¨c¸u¨ltme ve oks¸ama anlamı katar] Örn: birkiye (biricik)
-
-(u)m [1 tekil kis¸i iyelik eki]
-
(ı-)n [iyelik ekli go¨vdeler u¨zerine gelen belirtme durumu eki] Örn: og·lumın (oğlumu)
-
-siz [2. c¸ogˆul kis¸i zamiri]
-
-ing? [tamlayan durumu eki]
-
-e [yo¨nelme durumu eki] Örn: sizing? e(size)
-
-(u)z [ettirgenlik eki]
-
-ur men [1. tekil kis¸i genis¸ zaman] Örn: tutuzur men
XXVI
-
-(u¨)k [fiilden isim yapım eki] Örn: ögük (sevgili)
-
-(u¨)m [fiilden isim yapım eki] Örn: ölüm (ölüm)
-
-ni [belirtme durumu eki]
-
-(u¨)gli [sıfat-fiil eki] Örn: ölügli (öldü)
Kalyanamkara Et Papamkara
(İyi Düşünceli Prensle Kötü Düşünceli Prens)
XII
-
lıg· [isimden isim yapım eki; isimleri sıfatlas¸tırır]. Örn: atlıg· (tanınmıs¸, mes¸hur)
-
lu¨g [isimden isim yapım eki. I·simleri sıfatlas¸tırır]. Örn: yu¨zlu¨g (tanınmıs¸, o¨nemli kis¸i)
-
ke [yo¨nelme durumu eki]. Örn: atlıg· yu¨zlu¨g-ke inc¸e (u¨nvanlı ve o¨nemli kis¸ilere)
-
c¸e [es¸itlik durumu eki] Örn: nec¸u¨kin
-
sar [s¸art eki] Örn: ¸kazg·ansar (kazanmayı isterse)
-
(u¨)s¸ [fiilden isim yapım eki] Örn: u¨ku¨s¸ (biriktirmeyi)
XIII
-
-ur [genis¸ zaman eki]Örn: biri ayur (biri der)
-
(ı)g· [fiilden isim yapım eki]
-
ka [yo¨nelme durumu eki] Örn: satıg·k¸a (satmaya)
-
(i)d [fiilden fiil yapım eki: pekis¸tirme go¨revindedir]
-
-ser [s¸art eki] Örn: igidser (beslenirse)
XIV
-
(u)g· [fiilden isim yapım eki]
-
– k¸a [yo¨nelme durumu eki] Örn: yulug·k¸a (mal almaya)
-
-s¸ [fiilden isim yapım eki: -s¸ eki burada oldugˆu gibi kendisinden o¨nceki u¨nlu¨yu¨ daraltabilir. O¨rnek: alk¸a- alk¸ıs¸ (övmek)
-
tur [ettirgenlik eki] -g·alı. Örn: kanturgalı (doyurmak)
-
(u)n [do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki]
-
c¸ [fiilden isim yapım eki]
-
c¸u [isimden isim yapım eki]
-
suz [isimden isim yapım eki: yok- luk sıfatları u¨retir] Örn: bulunc¸usuz (bulunmaz, ender)
XV
-
la- [isimden fiil yapım eki]
-
-ma [olum- suzluk eki]
-
-dı [3. tekil kis¸i belirli gec¸mis¸ zaman eki]. Örn: taplamadı (uygun bulmadı)
-
-mis¸ [gec¸mis¸ zaman eylem sıfatı]
-
-(i)g [belirtme durumu eki]
-
-(u¨)g [fiilden isim yapım eki] Örn: ötüg (rica)
XVI
- (ing? [2. c¸ogˆul kis¸i emir eki] Örn: biring? (ver!)
XVII
-
(u)g· [fiilden isim yapım eki] Örn: odug· (uyanık)
-
-madın [olumsuz zarf-fiil eki] Örn: sak¸lanmadın (beklemediği)
-
ar [genis¸ zaman eki] Örn: tuşar (karşılaşır)
-
lu¨g [isimden isim yapım eki] Örn: öng? lüg (go¨ru¨nu¨mlu¨)
-
(u¨)p [zarf-fiil eki] Örn: su¨su¨p (çarpıp)
-
-n [do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki] ve -ur [genis¸ zaman eki] Örn: sınur (parçalanır)
-
-ur [ettirgenlik eki] Örn: c¸omurur (batırır)
-
-(i)n [do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki] ve -c¸ [fiilden isim yapım eki] Örn: tegzinc¸ (girdap), tegiz- (c¸evirmek)
XVIII
-
(i)k [fiilden isim yapma eki] Örn: ¸igrik (çember bic¸imli)
-
(i)l [edilgenlik- do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki] Örn: eşilür (kendi etrafında döner)
-
(u)s¸ [is¸tes¸lik eki] Örn: sok¸us¸ur (c¸arpıs¸ır)
-
-k [fiilden fiil yapım eki]
-
-(ı)n [do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki]
-
-c¸ [fiilden isim yapım eki]
-
c¸ıg· [isimden isim yapım eki] Örn: ¸kork¸ınc¸ıgˆ (korkunc¸)
-
(ı)t [pekis¸tirme go¨revinde ettirgenlik eki]
-
-ar [ettirgenlik eki]
-
-(ı)l [edilgenlik eki] Örn. ak¸tarılur (devrilir)
-
-gey [gelecek zaman eki]
-
-siz [3. c¸ogˆul kis¸i eki] Örn: ölgeysiz (ölecekler)
-
-(i)n [edilgenlik fonksiyonunda do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki]
-
-c¸ [fiilden isim yapım eki] Örn: irinc¸ (zavallı)
XIX
-
-zun [3. tekil kis¸i emir eki] Örn: bolzun (olsun)
-
-(i) [pekis¸tirme go¨revinde ettirgenlik eki]
-
-(i)p [zarf-fiil eki] Örn: to¨ng?itip (eğip)
-
¸karu [yo¨n go¨sterme eki] Örn: yokkaru (yokuş yukarı)
-
la- [isimden fiil yapım eki]
-
-g·alı [zarf-fiil eki] Örn: aşlag·alı (yemek yemeye)
-
-n [do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki]
-
-maz [olumsuz genis¸ zaman eki]
-
-men [1. tekil kis¸i eki] Örn: turmaz men (kalkmayacağım)
XX
-
-g·ur [ettirgenlik eki]
-
-(u)p [zarf-fiil eki] Örn: turg·urup (yerinden kaldırmak)
-
ne [belirsizlik zarfı] Örn: neng? (hic¸bir s¸ey)
-
le [isimden fiil yapım eki]
-
-(y)u¨r biz [3. c¸ogˆul kis¸i genis¸ zaman] Örn: ötleyu¨r (öğütlüyoruz)
XXI
-
-(ı)g· [fiilden isim yapım eki] Örn: asıg· (fayda)
-
-(i)g [fiilden isim yapım eki]
-
se- [isimden fiil yapım eki]
-
-(y)u¨r men [1. tekil kis¸i genis¸ zaman] Örn: kirigseyu¨r men (girmek)
XXII
-
-ayın [1. tekil kis¸i emir eki] Örn: barayın (gideyim)
-
-i [3. tekil kis¸i iyelik eki]
-
-n [iyelik ekli go¨vdeler u¨zerine gelen belirtme durumu eki] Örn: kergekin (gerekiyorsa)
-
-k [fiilden isim yapım eki]
-
-l [fiilden isim yapım eki] Örn: tükel (sağlam)
-
-u¨r [ettirgenlik eki]
-
-zu¨nler [3. c¸ogˆul kis¸i emir eki] Örn: kelzu¨n (gelsin)
XXIII
-
-(ı)n [arac¸ durumu eki] Örn: ¸kamag·ın (hep birlikte)
-
-gli [sıfat-fiil eki] Örn: ögli (düşünceli)
-
+le [arac¸ durumu eki] Örn: birle (birlikte)
XXIV
-
-a [kalıplas¸mıs¸ zarf-fiil eki] Örn: kata (defa)
-
-a- [isimden fiil yapım eki]
-
-(y)ur [3. tekil kis¸i genis¸ zaman] Örn: yaşayur (yaşında)
XXV
-
-kiye [isimden isim yapım eki; ku¨c¸u¨ltme ve oks¸ama anlamı katar] Örn: birkiye (biricik)
-
-(u)m [1 tekil kis¸i iyelik eki]
-
(ı-)n [iyelik ekli go¨vdeler u¨zerine gelen belirtme durumu eki] Örn: og·lumın (oğlumu)
-
-siz [2. c¸ogˆul kis¸i zamiri]
-
-ing? [tamlayan durumu eki]
-
-e [yo¨nelme durumu eki] Örn: sizing? e(size)
-
-(u)z [ettirgenlik eki]
-
-ur men [1. tekil kis¸i genis¸ zaman] Örn: tutuzur men
XXVI
-
-(u¨)k [fiilden isim yapım eki] Örn: ögük (sevgili)
-
-(u¨)m [fiilden isim yapım eki] Örn: ölüm (ölüm)
-
-ni [belirtme durumu eki]
-
-(u¨)gli [sıfat-fiil eki] Örn: ölügli (öldü)
Kalyanamkara Et Papamkara
(İyi Düşünceli Prensle Kötü Düşünceli Prens)
XII
-
lıg· [isimden isim yapım eki; isimleri sıfatlas¸tırır]. Örn: atlıg· (tanınmıs¸, mes¸hur)
-
lu¨g [isimden isim yapım eki. I·simleri sıfatlas¸tırır]. Örn: yu¨zlu¨g (tanınmıs¸, o¨nemli kis¸i)
-
ke [yo¨nelme durumu eki]. Örn: atlıg· yu¨zlu¨g-ke inc¸e (u¨nvanlı ve o¨nemli kis¸ilere)
-
c¸e [es¸itlik durumu eki] Örn: nec¸u¨kin
-
sar [s¸art eki] Örn: ¸kazg·ansar (kazanmayı isterse)
-
(u¨)s¸ [fiilden isim yapım eki] Örn: u¨ku¨s¸ (biriktirmeyi)
XIII
-
-ur [genis¸ zaman eki]Örn: biri ayur (biri der)
-
(ı)g· [fiilden isim yapım eki]
-
ka [yo¨nelme durumu eki] Örn: satıg·k¸a (satmaya)
-
(i)d [fiilden fiil yapım eki: pekis¸tirme go¨revindedir]
-
-ser [s¸art eki] Örn: igidser (beslenirse)
XIV
-
(u)g· [fiilden isim yapım eki]
-
– k¸a [yo¨nelme durumu eki] Örn: yulug·k¸a (mal almaya)
-
-s¸ [fiilden isim yapım eki: -s¸ eki burada oldugˆu gibi kendisinden o¨nceki u¨nlu¨yu¨ daraltabilir. O¨rnek: alk¸a- alk¸ıs¸ (övmek)
-
tur [ettirgenlik eki] -g·alı. Örn: kanturgalı (doyurmak)
-
(u)n [do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki]
-
c¸ [fiilden isim yapım eki]
-
c¸u [isimden isim yapım eki]
-
suz [isimden isim yapım eki: yok- luk sıfatları u¨retir] Örn: bulunc¸usuz (bulunmaz, ender)
XV
-
la- [isimden fiil yapım eki]
-
-ma [olum- suzluk eki]
-
-dı [3. tekil kis¸i belirli gec¸mis¸ zaman eki]. Örn: taplamadı (uygun bulmadı)
-
-mis¸ [gec¸mis¸ zaman eylem sıfatı]
-
-(i)g [belirtme durumu eki]
-
-(u¨)g [fiilden isim yapım eki] Örn: ötüg (rica)
XVI
- (ing? [2. c¸ogˆul kis¸i emir eki] Örn: biring? (ver!)
XVII
-
(u)g· [fiilden isim yapım eki] Örn: odug· (uyanık)
-
-madın [olumsuz zarf-fiil eki] Örn: sak¸lanmadın (beklemediği)
-
ar [genis¸ zaman eki] Örn: tuşar (karşılaşır)
-
lu¨g [isimden isim yapım eki] Örn: öng? lüg (go¨ru¨nu¨mlu¨)
-
(u¨)p [zarf-fiil eki] Örn: su¨su¨p (çarpıp)
-
-n [do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki] ve -ur [genis¸ zaman eki] Örn: sınur (parçalanır)
-
-ur [ettirgenlik eki] Örn: c¸omurur (batırır)
-
-(i)n [do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki] ve -c¸ [fiilden isim yapım eki] Örn: tegzinc¸ (girdap), tegiz- (c¸evirmek)
XVIII
-
(i)k [fiilden isim yapma eki] Örn: ¸igrik (çember bic¸imli)
-
(i)l [edilgenlik- do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki] Örn: eşilür (kendi etrafında döner)
-
(u)s¸ [is¸tes¸lik eki] Örn: sok¸us¸ur (c¸arpıs¸ır)
-
-k [fiilden fiil yapım eki]
-
-(ı)n [do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki]
-
-c¸ [fiilden isim yapım eki]
-
c¸ıg· [isimden isim yapım eki] Örn: ¸kork¸ınc¸ıgˆ (korkunc¸)
-
(ı)t [pekis¸tirme go¨revinde ettirgenlik eki]
-
-ar [ettirgenlik eki]
-
-(ı)l [edilgenlik eki] Örn. ak¸tarılur (devrilir)
-
-gey [gelecek zaman eki]
-
-siz [3. c¸ogˆul kis¸i eki] Örn: ölgeysiz (ölecekler)
-
-(i)n [edilgenlik fonksiyonunda do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki]
-
-c¸ [fiilden isim yapım eki] Örn: irinc¸ (zavallı)
XIX
-
-zun [3. tekil kis¸i emir eki] Örn: bolzun (olsun)
-
-(i) [pekis¸tirme go¨revinde ettirgenlik eki]
-
-(i)p [zarf-fiil eki] Örn: to¨ng?itip (eğip)
-
¸karu [yo¨n go¨sterme eki] Örn: yokkaru (yokuş yukarı)
-
la- [isimden fiil yapım eki]
-
-g·alı [zarf-fiil eki] Örn: aşlag·alı (yemek yemeye)
-
-n [do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki]
-
-maz [olumsuz genis¸ zaman eki]
-
-men [1. tekil kis¸i eki] Örn: turmaz men (kalkmayacağım)
XX
-
-g·ur [ettirgenlik eki]
-
-(u)p [zarf-fiil eki] Örn: turg·urup (yerinden kaldırmak)
-
ne [belirsizlik zarfı] Örn: neng? (hic¸bir s¸ey)
-
le [isimden fiil yapım eki]
-
-(y)u¨r biz [3. c¸ogˆul kis¸i genis¸ zaman] Örn: ötleyu¨r (öğütlüyoruz)
XXI
-
-(ı)g· [fiilden isim yapım eki] Örn: asıg· (fayda)
-
-(i)g [fiilden isim yapım eki]
-
se- [isimden fiil yapım eki]
-
-(y)u¨r men [1. tekil kis¸i genis¸ zaman] Örn: kirigseyu¨r men (girmek)
XXII
-
-ayın [1. tekil kis¸i emir eki] Örn: barayın (gideyim)
-
-i [3. tekil kis¸i iyelik eki]
-
-n [iyelik ekli go¨vdeler u¨zerine gelen belirtme durumu eki] Örn: kergekin (gerekiyorsa)
-
-k [fiilden isim yapım eki]
-
-l [fiilden isim yapım eki] Örn: tükel (sağlam)
-
-u¨r [ettirgenlik eki]
-
-zu¨nler [3. c¸ogˆul kis¸i emir eki] Örn: kelzu¨n (gelsin)
XXIII
-
-(ı)n [arac¸ durumu eki] Örn: ¸kamag·ın (hep birlikte)
-
-gli [sıfat-fiil eki] Örn: ögli (düşünceli)
-
+le [arac¸ durumu eki] Örn: birle (birlikte)
XXIV
-
-a [kalıplas¸mıs¸ zarf-fiil eki] Örn: kata (defa)
-
-a- [isimden fiil yapım eki]
-
-(y)ur [3. tekil kis¸i genis¸ zaman] Örn: yaşayur (yaşında)
XXV
-
-kiye [isimden isim yapım eki; ku¨c¸u¨ltme ve oks¸ama anlamı katar] Örn: birkiye (biricik)
-
-(u)m [1 tekil kis¸i iyelik eki]
-
(ı-)n [iyelik ekli go¨vdeler u¨zerine gelen belirtme durumu eki] Örn: og·lumın (oğlumu)
-
-siz [2. c¸ogˆul kis¸i zamiri]
-
-ing? [tamlayan durumu eki]
-
-e [yo¨nelme durumu eki] Örn: sizing? e(size)
-
-(u)z [ettirgenlik eki]
-
-ur men [1. tekil kis¸i genis¸ zaman] Örn: tutuzur men
XXVI
-
-(u¨)k [fiilden isim yapım eki] Örn: ögük (sevgili)
-
-(u¨)m [fiilden isim yapım eki] Örn: ölüm (ölüm)
-
-ni [belirtme durumu eki]
-
-(u¨)gli [sıfat-fiil eki] Örn: ölügli (öldü)
Kalyanamkara Et Papamkara
(İyi Düşünceli Prensle Kötü Düşünceli Prens)
XII
-
lıg· [isimden isim yapım eki; isimleri sıfatlas¸tırır]. Örn: atlıg· (tanınmıs¸, mes¸hur)
-
lu¨g [isimden isim yapım eki. I·simleri sıfatlas¸tırır]. Örn: yu¨zlu¨g (tanınmıs¸, o¨nemli kis¸i)
-
ke [yo¨nelme durumu eki]. Örn: atlıg· yu¨zlu¨g-ke inc¸e (u¨nvanlı ve o¨nemli kis¸ilere)
-
c¸e [es¸itlik durumu eki] Örn: nec¸u¨kin
-
sar [s¸art eki] Örn: ¸kazg·ansar (kazanmayı isterse)
-
(u¨)s¸ [fiilden isim yapım eki] Örn: u¨ku¨s¸ (biriktirmeyi)
XIII
-
-ur [genis¸ zaman eki]Örn: biri ayur (biri der)
-
(ı)g· [fiilden isim yapım eki]
-
ka [yo¨nelme durumu eki] Örn: satıg·k¸a (satmaya)
-
(i)d [fiilden fiil yapım eki: pekis¸tirme go¨revindedir]
-
-ser [s¸art eki] Örn: igidser (beslenirse)
XIV
-
(u)g· [fiilden isim yapım eki]
-
– k¸a [yo¨nelme durumu eki] Örn: yulug·k¸a (mal almaya)
-
-s¸ [fiilden isim yapım eki: -s¸ eki burada oldugˆu gibi kendisinden o¨nceki u¨nlu¨yu¨ daraltabilir. O¨rnek: alk¸a- alk¸ıs¸ (övmek)
-
tur [ettirgenlik eki] -g·alı. Örn: kanturgalı (doyurmak)
-
(u)n [do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki]
-
c¸ [fiilden isim yapım eki]
-
c¸u [isimden isim yapım eki]
-
suz [isimden isim yapım eki: yok- luk sıfatları u¨retir] Örn: bulunc¸usuz (bulunmaz, ender)
XV
-
la- [isimden fiil yapım eki]
-
-ma [olum- suzluk eki]
-
-dı [3. tekil kis¸i belirli gec¸mis¸ zaman eki]. Örn: taplamadı (uygun bulmadı)
-
-mis¸ [gec¸mis¸ zaman eylem sıfatı]
-
-(i)g [belirtme durumu eki]
-
-(u¨)g [fiilden isim yapım eki] Örn: ötüg (rica)
XVI
- (ing? [2. c¸ogˆul kis¸i emir eki] Örn: biring? (ver!)
XVII
-
(u)g· [fiilden isim yapım eki] Örn: odug· (uyanık)
-
-madın [olumsuz zarf-fiil eki] Örn: sak¸lanmadın (beklemediği)
-
ar [genis¸ zaman eki] Örn: tuşar (karşılaşır)
-
lu¨g [isimden isim yapım eki] Örn: öng? lüg (go¨ru¨nu¨mlu¨)
-
(u¨)p [zarf-fiil eki] Örn: su¨su¨p (çarpıp)
-
-n [do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki] ve -ur [genis¸ zaman eki] Örn: sınur (parçalanır)
-
-ur [ettirgenlik eki] Örn: c¸omurur (batırır)
-
-(i)n [do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki] ve -c¸ [fiilden isim yapım eki] Örn: tegzinc¸ (girdap), tegiz- (c¸evirmek)
XVIII
-
(i)k [fiilden isim yapma eki] Örn: ¸igrik (çember bic¸imli)
-
(i)l [edilgenlik- do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki] Örn: eşilür (kendi etrafında döner)
-
(u)s¸ [is¸tes¸lik eki] Örn: sok¸us¸ur (c¸arpıs¸ır)
-
-k [fiilden fiil yapım eki]
-
-(ı)n [do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki]
-
-c¸ [fiilden isim yapım eki]
-
c¸ıg· [isimden isim yapım eki] Örn: ¸kork¸ınc¸ıgˆ (korkunc¸)
-
(ı)t [pekis¸tirme go¨revinde ettirgenlik eki]
-
-ar [ettirgenlik eki]
-
-(ı)l [edilgenlik eki] Örn. ak¸tarılur (devrilir)
-
-gey [gelecek zaman eki]
-
-siz [3. c¸ogˆul kis¸i eki] Örn: ölgeysiz (ölecekler)
-
-(i)n [edilgenlik fonksiyonunda do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki]
-
-c¸ [fiilden isim yapım eki] Örn: irinc¸ (zavallı)
XIX
-
-zun [3. tekil kis¸i emir eki] Örn: bolzun (olsun)
-
-(i) [pekis¸tirme go¨revinde ettirgenlik eki]
-
-(i)p [zarf-fiil eki] Örn: to¨ng?itip (eğip)
-
¸karu [yo¨n go¨sterme eki] Örn: yokkaru (yokuş yukarı)
-
la- [isimden fiil yapım eki]
-
-g·alı [zarf-fiil eki] Örn: aşlag·alı (yemek yemeye)
-
-n [do¨nu¨s¸lu¨lu¨k eki]
-
-maz [olumsuz genis¸ zaman eki]
-
-men [1. tekil kis¸i eki] Örn: turmaz men (kalkmayacağım)
XX
-
-g·ur [ettirgenlik eki]
-
-(u)p [zarf-fiil eki] Örn: turg·urup (yerinden kaldırmak)
-
ne [belirsizlik zarfı] Örn: neng? (hic¸bir s¸ey)
-
le [isimden fiil yapım eki]
-
-(y)u¨r biz [3. c¸ogˆul kis¸i genis¸ zaman] Örn: ötleyu¨r (öğütlüyoruz)
XXI
-
-(ı)g· [fiilden isim yapım eki] Örn: asıg· (fayda)
-
-(i)g [fiilden isim yapım eki]
-
se- [isimden fiil yapım eki]
-
-(y)u¨r men [1. tekil kis¸i genis¸ zaman] Örn: kirigseyu¨r men (girmek)
XXII
-
-ayın [1. tekil kis¸i emir eki] Örn: barayın (gideyim)
-
-i [3. tekil kis¸i iyelik eki]
-
-n [iyelik ekli go¨vdeler u¨zerine gelen belirtme durumu eki] Örn: kergekin (gerekiyorsa)
-
-k [fiilden isim yapım eki]
-
-l [fiilden isim yapım eki] Örn: tükel (sağlam)
-
-u¨r [ettirgenlik eki]
-
-zu¨nler [3. c¸ogˆul kis¸i emir eki] Örn: kelzu¨n (gelsin)
XXIII
-
-(ı)n [arac¸ durumu eki] Örn: ¸kamag·ın (hep birlikte)
-
-gli [sıfat-fiil eki] Örn: ögli (düşünceli)
-
+le [arac¸ durumu eki] Örn: birle (birlikte)
XXIV
-
-a [kalıplas¸mıs¸ zarf-fiil eki] Örn: kata (defa)
-
-a- [isimden fiil yapım eki]
-
-(y)ur [3. tekil kis¸i genis¸ zaman] Örn: yaşayur (yaşında)
XXV
-
-kiye [isimden isim yapım eki; ku¨c¸u¨ltme ve oks¸ama anlamı katar] Örn: birkiye (biricik)
-
-(u)m [1 tekil kis¸i iyelik eki]
-
(ı-)n [iyelik ekli go¨vdeler u¨zerine gelen belirtme durumu eki] Örn: og·lumın (oğlumu)
-
-siz [2. c¸ogˆul kis¸i zamiri]
-
-ing? [tamlayan durumu eki]
-
-e [yo¨nelme durumu eki] Örn: sizing? e(size)
-
-(u)z [ettirgenlik eki]
-
-ur men [1. tekil kis¸i genis¸ zaman] Örn: tutuzur men
XXVI
-
-(u¨)k [fiilden isim yapım eki] Örn: ögük (sevgili)
-
-(u¨)m [fiilden isim yapım eki] Örn: ölüm (ölüm)
-
-ni [belirtme durumu eki]
-
-(u¨)gli [sıfat-fiil eki] Örn: ölügli (öldü)