Havacılık Güvenliği Dersi 6. Ünite Özet
Havacılık Güvenliğinde İnsan Kaynakları Ve Etkili Olan Unsurlar
Açıköğretim ders notları öğrenciler tarafından ders çalışma esnasında hazırlanmakta olup diğer ders çalışacak öğrenciler için paylaşılmaktadır. Sizlerde hazırladığınız ders notlarını paylaşmak istiyorsanız bizlere iletebilirsiniz.
Açıköğretim derslerinden Havacılık Güvenliği Dersi 6. Ünite Özet için hazırlanan ders çalışma dokümanına (ders özeti / sorularla öğrenelim) aşağıdan erişebilirsiniz. AÖF Ders Notları ile sınavlara çok daha etkili bir şekilde çalışabilirsiniz. Sınavlarınızda başarılar dileriz.
Havacılık Güvenliğinde İnsan Kaynakları Ve Etkili Olan Unsurlar
Havacılık Güvenliğinde İnsan Kaynaklarının Rolü
Havacılık Gu¨venligˆin sagˆlanmasında gu¨venlik go¨revlileri ve emniyet tes¸kilatı personeli gibi doğrudan doğruya güvenlik hizmetlerinin sunumunda yer alan personelin yanı sıra, tüm havacılık sistemi c¸alıs¸anları o¨nemli roller u¨stlenmektedirler.
Havaalanında Faaliyet Gösteren Kurum ve Kuruluşlar
- İkram Kurulus¸ları: Havayollarına ikram malzemesi temin eden ve havaalanlarında yiyecek/ic¸ecek hizmetleri sunan kurulus¸lardır.
- Meteoroloji: Havaalanlarında uçus¸ operasyonları Devlet Meteoroloji İs¸leri Genel Mu¨du¨rlu¨gˆu¨nu¨n sunduğu meteorolojik bilgiler ıs¸ığında yapılabilmektedir.
- Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü: Havaalanlarında go¨rev yapan Gümru¨k ve Ticaret Bakanlıgˆı ile Gu¨mru¨kler Muhafaza Mu¨du¨rlu¨gˆu¨, gu¨mru¨klu¨ alanların ve es¸yaların korunması ile bu alanlardan geçis¸ yapan yolcu ve es¸yaların, gümrük mevzuatına go¨re u¨lkeye giris¸i ya da c¸ıkıs¸ı esnasında kontrollerinden sorumludur.
- Güvenlik Birimleri: Havaalanında doğrudan gu¨venlik hizmeti sunan kurum ve kurulus¸lar bulunmaktadır. Bunlar: Emniyet Genel Müdu¨rlu¨gˆu¨, Jandarma Genel Komutanlıgˆı, DHMI · ve o¨zel gu¨venlik kurulus¸larıdır.
Yukarıda açıklanan ve hava tas¸ımacılıgˆının yapılabilmesi için çes¸itli hizmetleri veren tüm kurum ve kurulus¸ personeli, havacılık güvenligˆinin sagˆlanmasından sorumludur. ? Havaalanında faaliyet go¨steren digˆer kurum ve kurulus¸ personeli ise havacılık gu¨venligˆinden dolaylı olarak sorumludur. Havaalanında go¨rev alan tu¨m personel, uc¸aklara yasaklı madde/malzeme ya da yasa dıs¸ı giris¸imde bulunabilecek bireylerin giris¸ini o¨nlemekten sorumludur. Herhangi bir evrak kontrolu¨nde bulunan personel, s¸u¨phe uyandırıcı herhangi bir bilgiye rastladıgˆında ya da yolcunun s¸u¨phe uyandırıcı davranıs¸lar sergiledigˆini fark ettigˆi durumlarda, gu¨venlik birimlerine haber vermekten sorumludur. Uc¸us¸ o¨ncesinde hava yolu is¸letmeleri personeli ve bilet/bagaj is¸lemleri yer hizmetleri tarafından sağlanıyorsa yer hizmetleri personeli yolcuları havada tas¸ınması yasaklı olan maddeler konusunda bilgilendirmek zorundadır. Havacılık gu¨venligˆinin sagˆlanması ic¸in, hava yolunun gerekli go¨rdu¨gˆu¨ ha^ller dıs¸ında (uc¸agˆın kalkıs¸ agˆırlıgˆını gec¸mesi ve yu¨k indirilmesi so¨z konusu oldugˆu durumlar gibi) yolcusu uc¸akta olmayan hic¸bir bagaj, uc¸agˆa kabul edilmemelidir. Seyahat doku¨manları ile her tu¨rlu¨ mu¨hu¨r ve kas¸e gu¨venligˆinin sagˆlanması ve yasa dıs¸ı eylem giris¸iminde kullanılmasının o¨nlenmesi ise yine ilgili kurulus¸ personelinin sorumlulugˆundadır. Uc¸aklara ikram malzemesi sagˆlayan kurulus¸ personeli de ikram malzemelerinin hazırlanması ya da uc¸agˆa eris¸imi sırasında gu¨venlik unsurunu go¨z o¨nu¨ne almak durumundadır. Havaalanında yer alan tu¨m personel, uc¸agˆa yasaklı maddelerin ya da risk olus¸turabilecek kis¸ilerin eris¸imini o¨nlemekten sorumludur. Uçağa bu tür madde ya da kis¸ilerin girmesi durumunda uçağın ve yolcuların güvenliğinden uçus¸ mürettebatı sorumludur.
Havacılık Güvenliği Kapsamında Alınması Gereken Eğitimler
Tu¨rkiye ic¸in bo¨lgesel düzenleyici konumundaki ECAC (European Civil Aviation Conference: Avrupa Sivil Havacılık Konferansı), güvenlik ile ilis¸kili dokümanı olan “Doc 30 Part II”de, akit ülkelerin 1 Temmuz 2013 tarihine kadar, havacılık sistemi içinde yer alan personelin egˆitim ic¸eriklerine yer verilen bir eğitim programı hazırlamalarını o¨n go¨rmüs¸tu¨r. Bu doğrultuda SHGM, havacılık güvenliğinin sağlanması için gerek dogˆudan gerekse dolaylı olarak sorumlu olan personelin alması gereken egˆitimlerin ic¸erigˆine yer verdigˆi, Sivil Havacılık Güvenliği Eğitim ve Sertifikasyon Talimatı’nı (SHT 17.2) 2009 yılında yayımlamıs¸tır. Talimat doğrultusunda 20 ayrı modülün çes¸itli birles¸imlerinden olus¸an on do¨rt kurs bas¸lığı s¸u s¸ekilde belirlenmis¸tir:
- Güvenlik Bilinci Eğitimi (Kurs-1)
- Temel Sivil Havacılık Güvenliği Eğitimi (Kurs2)
- Kontrol Noktası Güvenlik Uygulamaları Eğitimi (Kurs-3)
- EDS Operato¨rlüğü Eğitimi (Kurs-4)
- Yer Hizmetleri Güvenliği Eğitimi-Yolcu (Kurs5)
- Yer Hizmetleri Güvenliği Eğitimi-Bagaj (Kurs6)
- Kokpit ve Kabin Personeli Güvenliği Eğitimi (Kurs-7)
- Tedarik Güvenliği Eğitimi (Kurs-8)
- Hava Aracı Temizlik Güvenliği Eğitimi (Kurs-9)
- Temel Kargo Güvenliği Eğitimi (Kurs-10)
- Hava Kargo ve Posta Tarama Eğitimi (Kurs-11)
- Güvenlik Yo¨netimi Eğitimi (Kurs-12)
- Uçak Özel Güvenlik Hizmet ve Denetimi Eğitimi (Kurs-13)
- ATM/AIM Güvenliği Eğitimi (Kurs-14)
SHGM’den eğitmen yetkisi almıs¸ bireylerin sahip oldukları nitelikler, havacılık güvenliği eğitimlerinin nitelikli ve güncel tutulmasına da olanak sağlamaktadır. Egˆitimler gerek mevcut gerekse o¨ngo¨rülen ihtiyaçları gidermeye yo¨nelik olarak yapılandırılmalıdır. Teknolojinin gelis¸mesi ile birlikte personelin havacılık güvenliğine yo¨nelik bilis¸sel gelis¸imlerinin sagˆlanmasına ve uygulamalardaki yetkinliklerinin artırılmasına her zaman o¨nem verilmesi gerekmektedir.
Havaalanı Giriş Kartları
Havaalanı is¸leticisi ya da havaalanlarında faaliyet go¨steren tüm kurum ve kurulus¸ personeli havaalanında go¨rev yaptıgˆı su¨rece tas¸ımak zorunda olduğu, go¨rev aldıgˆı kurumu ve go¨rev alanını belirleyen havaalanı giris¸ kartı almak zorundadır. Havaalanı giris¸ kartı, havayollarında ya da yer hizmeti is¸letmeleri gibi doğrudan havacılık faaliyetlerinde bulunan kurum/kurulus¸ personelinin yanı sıra havaalanında yer alan yiyecek/ic¸ecek satıs¸ında bulunan is¸letmeler gibi, dolaylı hizmet sağlayıcı kurulus¸ personelinin de sahip olması gereken resmi^ bir evraktır. Havaalanı giris¸ kartlarının nasıl düzenlenmesi gerektigˆine ilis¸kin esaslar. Yo¨netmeligˆin “Giris¸ C¸ıkıs¸lar ve Giris¸ Kartları” bas¸lıklı, yedinci maddesinde ele alınmaktadır. Havaalanı giris¸ kartları üzerinde kartın çes¸idi, kartın geçerli olduğu tarih, kart sahibinin bağlı olduğu kurum/kurulus¸ adı, kart sahibinin bağlı olduğu kurum/kurulus¸taki go¨revi, kart sahibinin adı soyadı, kart sahibinin son altı ay içindeki çekilmis¸ fotoğrafı, kart sahibinin giris¸ine izin verilen havaalanları gibi bazı bilgilerin yer alması gerekmektedir. Havaalanı giris¸ kartı c¸es¸itleri, genel olarak tek bir havaalanı ic¸in gec¸erli olan kart c¸es¸itleri ile u¨lke genelindeki birden fazla havaalanında geçerli olan Tüm Havaalanları Giris¸ Kartından olus¸maktadır. Tek bir havaalnında geçerli olan kart çes¸itleri:
- Go¨revli Giris¸ Kartı
- Daimi^ Giris¸ Kartı
- Geçici Giris¸ Kartı
- Geçici Giris¸ Belgesi
- Landing Kartı (Uçus¸ Mürettebat Belgesi)
- Güvenlik Komisyonu Üyesi Tanıtım Kartı’dır.
Tüm havaalanları kartı ise, Türkiye sınırları dâhilinde en az üç havaalanında aktif olarak go¨rev yapan kamu ya da o¨zel kurum ve kurulus¸ların yo¨netici, uçucu, teknik, bakım ve digˆer ilgili uzman personeline, Sivil Havacılık Genel Müdürlügˆünce düzenlenerek verilen karttır.
Havacılık sistemi içinde yer alan personel, çalıs¸ma ortamından ya da is¸ yapıs¸ s¸eklinden kaynaklanan birçok sorunla bas¸a c¸ıkmak zorundadır. Bu sorunların altında yatan temel üç unsur bulunmaktadır:
- Havacılık sekto¨rünün o¨zellikle gelis¸mekte olan ülkelerde büyüme go¨stermesine paralel olarak is¸ yükünün artması,
- Kademeli olarak güvenlik dahil tüm süreçlerde otomasyona (teknolojiye) bagˆımlılık,
- Hava tas¸ımacılıgˆında müs¸teri bilincinin her geçen gün artması.
Uçus¸ operasyon hizmetlerinin bir parçası olarak go¨rülmeyen ve rahatsız edici olarak nitelendirilen güvenlik hizmetleri, yolcu memnuniyeti üzerinde çok daha o¨nemli bir yere sahip bulunmaktadır. Bu nedenle o¨zellikle güvenlik tarama süreçleri ile hizmet kalitesi arasında, güvenlik go¨revlilerinin tarama süreçlerindeki performansına bagˆlı olan hassas bir denge so¨z konusudur. Uc¸aklar o¨ncelikli olmak u¨zere, havacılık sisteminin potansiyel tehditlere kars¸ı korunması su¨recinde dogˆrudan ya da dolaylı olarak yer alan c¸es¸itli havaalanı personeli, sorumluluk yu¨ku¨ ve is¸ yogˆunlugˆu altında birc¸ok stres fakto¨ru¨ ile bas¸a c¸ıkmak durumundadır. Bas¸ta gu¨venlik go¨revlileri olmak u¨zere, havacılık sistemi ic¸inde yer alan insan kaynagˆının, c¸alıs¸ma ortamından kaynaklanan stres unsurlarını as¸agˆıdaki gibi o¨zetleyebilmek mu¨mku¨ndu¨r:
- Tehdit (Risk) Unsurlarının Fazlalığı: Her geçen gün teknolojinin de gelis¸mesi ile birlikte farklılas¸an tehdit unsurlarının o¨nlenmesi sorumlulugˆu, havacılık sekto¨ru¨ndeki tüm personelin u¨zerinde baskı yaratmaktadır.
- Teknoloji: Personelin gelis¸en teknolojiye uyum c¸abası, o¨nemli stres fakto¨rlerinden birini olus¸turmaktadır. Havacılık hizmetlerinde teknolojiden yararlanılması, daha az personel ile daha fazla is¸ yapılmasına imkân sağlamaktadır. Teknolojinin getirdiği otomasyon, is¸ gu¨cu¨nün yüku¨nu¨ hafi etmekte ve insan hatası gibi birtakım olumsuzlukları da o¨nlemektedir Bununla birlikte havacılık güvenligˆi uygulamalarında teknoloji kullanımı, karmas¸ıklıgˆı da beraberinde getirmektedir. Personel yetkinliğinin sağlanamadığı ya da insan-sistem etkiles¸iminin olus¸turulamadığı durumlarda, operato¨r performansının düs¸mesine bagˆlı olarak, etkinligˆin de azaldıgˆı go¨ru¨lmektedi
- Denetlemeler: Havacılık gu¨venliği konularında ICAO ve ECAC uluslararası, SHGM ve EADUK (Eğitim, Aras¸tırma ve Denetleme Uzmanları Kurulu) ulusal denetçi konumundadır. Ayrıca havaalanı bazında da denetlemeler so¨z konusudur. Denetlemeler yoğunlukla gu¨venligˆin sagˆlanmasından doğrudan doğruya sorumlu olan emniyet tes¸kilatı personeline ya da güvenlik go¨revlilerine uygulanmaktadır. C¸ok sık ya da yoğun baskı olus¸turucu nitelikte olmasa da güvenlikten dolaylı olarak sorumlu olan diğer kurum ve kurulus¸ personeli de denetlemelere tabidir
- İs¸veren Politikaları: İs¸letmelerin is¸e alım ya da u¨cretlendirme gibi süreçlerde izledigˆi, devamlılığı olan ve belirlilik ortamlarında alınan kararlar bütu¨nu¨, politika olarak tanımlanmaktadır. C¸ekici olmayan c¸alıs¸ma kos¸ullarına, tatmin edici olmayan ücretlerin eklenmesi ise personelin performansını du¨s¸u¨rmekte ya da is¸ten ayrılma egˆilimlerini artırmaktadır.
- İs¸ Yükü: hem yu¨ksek hem de du¨s¸u¨k is¸ yu¨ku¨, insan performansını, dolayısıyla gu¨venlik uygulamalarının etkinligˆini belirlemektedir. Genel olarak havacılık sistemi ic¸inde yer alan insan kaynaklarının, yu¨ksek is¸ yu¨ku¨ problemi ile kars¸ı kars¸ıya kaldıgˆını so¨ylemek mu¨mku¨ndu¨r
- Diğer Paydas¸lar: Havayolları ya da havayolları adına yolcu is¸lemlerini gerc¸ekles¸tiren havaalanlarındaki diğer hizmet sağlayıcıları, yolcuların bir an o¨nce süreçleri tamamlamalarını ve uçus¸ opeasyonlarının zamanında gerçekles¸mesini istemesinin ve yolcular ic¸in ise güvenlik su¨rec¸leri genellikle zaman alıcı ve sıkıntı verici olmasının yarattığı çelis¸ki gu¨venlik go¨revlilerini ve gu¨venlik su¨reçlerini etkilemektedir.
- C¸alıs¸ma Ortamı ve Zaman Baskısı: Güvenlik go¨revlileri, kalabalık ve gürültülü bir ortamda gerek güvenlik süreçlerinin gerekse uçus¸ tedirginligˆinin getirdigˆi gerginlik içindeki yolculara sekiz saatlik bir çalıs¸ma süresi boyunca hizmet sunmaktadır. Zaman baskısı ve çalıs¸ma ortamının getirdiği olumsuzluklar, operato¨rlerin ve digˆer personelin hata yapmasına neden olus¸turabilmektedir.
Havacılık Güvenliğinde İnsan Kaynaklarının Rolü
Havacılık Gu¨venligˆin sagˆlanmasında gu¨venlik go¨revlileri ve emniyet tes¸kilatı personeli gibi doğrudan doğruya güvenlik hizmetlerinin sunumunda yer alan personelin yanı sıra, tüm havacılık sistemi c¸alıs¸anları o¨nemli roller u¨stlenmektedirler.
Havaalanında Faaliyet Gösteren Kurum ve Kuruluşlar
- İkram Kurulus¸ları: Havayollarına ikram malzemesi temin eden ve havaalanlarında yiyecek/ic¸ecek hizmetleri sunan kurulus¸lardır.
- Meteoroloji: Havaalanlarında uçus¸ operasyonları Devlet Meteoroloji İs¸leri Genel Mu¨du¨rlu¨gˆu¨nu¨n sunduğu meteorolojik bilgiler ıs¸ığında yapılabilmektedir.
- Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü: Havaalanlarında go¨rev yapan Gümru¨k ve Ticaret Bakanlıgˆı ile Gu¨mru¨kler Muhafaza Mu¨du¨rlu¨gˆu¨, gu¨mru¨klu¨ alanların ve es¸yaların korunması ile bu alanlardan geçis¸ yapan yolcu ve es¸yaların, gümrük mevzuatına go¨re u¨lkeye giris¸i ya da c¸ıkıs¸ı esnasında kontrollerinden sorumludur.
- Güvenlik Birimleri: Havaalanında doğrudan gu¨venlik hizmeti sunan kurum ve kurulus¸lar bulunmaktadır. Bunlar: Emniyet Genel Müdu¨rlu¨gˆu¨, Jandarma Genel Komutanlıgˆı, DHMI · ve o¨zel gu¨venlik kurulus¸larıdır.
Yukarıda açıklanan ve hava tas¸ımacılıgˆının yapılabilmesi için çes¸itli hizmetleri veren tüm kurum ve kurulus¸ personeli, havacılık güvenligˆinin sagˆlanmasından sorumludur. ? Havaalanında faaliyet go¨steren digˆer kurum ve kurulus¸ personeli ise havacılık gu¨venligˆinden dolaylı olarak sorumludur. Havaalanında go¨rev alan tu¨m personel, uc¸aklara yasaklı madde/malzeme ya da yasa dıs¸ı giris¸imde bulunabilecek bireylerin giris¸ini o¨nlemekten sorumludur. Herhangi bir evrak kontrolu¨nde bulunan personel, s¸u¨phe uyandırıcı herhangi bir bilgiye rastladıgˆında ya da yolcunun s¸u¨phe uyandırıcı davranıs¸lar sergiledigˆini fark ettigˆi durumlarda, gu¨venlik birimlerine haber vermekten sorumludur. Uc¸us¸ o¨ncesinde hava yolu is¸letmeleri personeli ve bilet/bagaj is¸lemleri yer hizmetleri tarafından sağlanıyorsa yer hizmetleri personeli yolcuları havada tas¸ınması yasaklı olan maddeler konusunda bilgilendirmek zorundadır. Havacılık gu¨venligˆinin sagˆlanması ic¸in, hava yolunun gerekli go¨rdu¨gˆu¨ ha^ller dıs¸ında (uc¸agˆın kalkıs¸ agˆırlıgˆını gec¸mesi ve yu¨k indirilmesi so¨z konusu oldugˆu durumlar gibi) yolcusu uc¸akta olmayan hic¸bir bagaj, uc¸agˆa kabul edilmemelidir. Seyahat doku¨manları ile her tu¨rlu¨ mu¨hu¨r ve kas¸e gu¨venligˆinin sagˆlanması ve yasa dıs¸ı eylem giris¸iminde kullanılmasının o¨nlenmesi ise yine ilgili kurulus¸ personelinin sorumlulugˆundadır. Uc¸aklara ikram malzemesi sagˆlayan kurulus¸ personeli de ikram malzemelerinin hazırlanması ya da uc¸agˆa eris¸imi sırasında gu¨venlik unsurunu go¨z o¨nu¨ne almak durumundadır. Havaalanında yer alan tu¨m personel, uc¸agˆa yasaklı maddelerin ya da risk olus¸turabilecek kis¸ilerin eris¸imini o¨nlemekten sorumludur. Uçağa bu tür madde ya da kis¸ilerin girmesi durumunda uçağın ve yolcuların güvenliğinden uçus¸ mürettebatı sorumludur.
Havacılık Güvenliği Kapsamında Alınması Gereken Eğitimler
Tu¨rkiye ic¸in bo¨lgesel düzenleyici konumundaki ECAC (European Civil Aviation Conference: Avrupa Sivil Havacılık Konferansı), güvenlik ile ilis¸kili dokümanı olan “Doc 30 Part II”de, akit ülkelerin 1 Temmuz 2013 tarihine kadar, havacılık sistemi içinde yer alan personelin egˆitim ic¸eriklerine yer verilen bir eğitim programı hazırlamalarını o¨n go¨rmüs¸tu¨r. Bu doğrultuda SHGM, havacılık güvenliğinin sağlanması için gerek dogˆudan gerekse dolaylı olarak sorumlu olan personelin alması gereken egˆitimlerin ic¸erigˆine yer verdigˆi, Sivil Havacılık Güvenliği Eğitim ve Sertifikasyon Talimatı’nı (SHT 17.2) 2009 yılında yayımlamıs¸tır. Talimat doğrultusunda 20 ayrı modülün çes¸itli birles¸imlerinden olus¸an on do¨rt kurs bas¸lığı s¸u s¸ekilde belirlenmis¸tir:
- Güvenlik Bilinci Eğitimi (Kurs-1)
- Temel Sivil Havacılık Güvenliği Eğitimi (Kurs2)
- Kontrol Noktası Güvenlik Uygulamaları Eğitimi (Kurs-3)
- EDS Operato¨rlüğü Eğitimi (Kurs-4)
- Yer Hizmetleri Güvenliği Eğitimi-Yolcu (Kurs5)
- Yer Hizmetleri Güvenliği Eğitimi-Bagaj (Kurs6)
- Kokpit ve Kabin Personeli Güvenliği Eğitimi (Kurs-7)
- Tedarik Güvenliği Eğitimi (Kurs-8)
- Hava Aracı Temizlik Güvenliği Eğitimi (Kurs-9)
- Temel Kargo Güvenliği Eğitimi (Kurs-10)
- Hava Kargo ve Posta Tarama Eğitimi (Kurs-11)
- Güvenlik Yo¨netimi Eğitimi (Kurs-12)
- Uçak Özel Güvenlik Hizmet ve Denetimi Eğitimi (Kurs-13)
- ATM/AIM Güvenliği Eğitimi (Kurs-14)
SHGM’den eğitmen yetkisi almıs¸ bireylerin sahip oldukları nitelikler, havacılık güvenliği eğitimlerinin nitelikli ve güncel tutulmasına da olanak sağlamaktadır. Egˆitimler gerek mevcut gerekse o¨ngo¨rülen ihtiyaçları gidermeye yo¨nelik olarak yapılandırılmalıdır. Teknolojinin gelis¸mesi ile birlikte personelin havacılık güvenliğine yo¨nelik bilis¸sel gelis¸imlerinin sagˆlanmasına ve uygulamalardaki yetkinliklerinin artırılmasına her zaman o¨nem verilmesi gerekmektedir.
Havaalanı Giriş Kartları
Havaalanı is¸leticisi ya da havaalanlarında faaliyet go¨steren tüm kurum ve kurulus¸ personeli havaalanında go¨rev yaptıgˆı su¨rece tas¸ımak zorunda olduğu, go¨rev aldıgˆı kurumu ve go¨rev alanını belirleyen havaalanı giris¸ kartı almak zorundadır. Havaalanı giris¸ kartı, havayollarında ya da yer hizmeti is¸letmeleri gibi doğrudan havacılık faaliyetlerinde bulunan kurum/kurulus¸ personelinin yanı sıra havaalanında yer alan yiyecek/ic¸ecek satıs¸ında bulunan is¸letmeler gibi, dolaylı hizmet sağlayıcı kurulus¸ personelinin de sahip olması gereken resmi^ bir evraktır. Havaalanı giris¸ kartlarının nasıl düzenlenmesi gerektigˆine ilis¸kin esaslar. Yo¨netmeligˆin “Giris¸ C¸ıkıs¸lar ve Giris¸ Kartları” bas¸lıklı, yedinci maddesinde ele alınmaktadır. Havaalanı giris¸ kartları üzerinde kartın çes¸idi, kartın geçerli olduğu tarih, kart sahibinin bağlı olduğu kurum/kurulus¸ adı, kart sahibinin bağlı olduğu kurum/kurulus¸taki go¨revi, kart sahibinin adı soyadı, kart sahibinin son altı ay içindeki çekilmis¸ fotoğrafı, kart sahibinin giris¸ine izin verilen havaalanları gibi bazı bilgilerin yer alması gerekmektedir. Havaalanı giris¸ kartı c¸es¸itleri, genel olarak tek bir havaalanı ic¸in gec¸erli olan kart c¸es¸itleri ile u¨lke genelindeki birden fazla havaalanında geçerli olan Tüm Havaalanları Giris¸ Kartından olus¸maktadır. Tek bir havaalnında geçerli olan kart çes¸itleri:
- Go¨revli Giris¸ Kartı
- Daimi^ Giris¸ Kartı
- Geçici Giris¸ Kartı
- Geçici Giris¸ Belgesi
- Landing Kartı (Uçus¸ Mürettebat Belgesi)
- Güvenlik Komisyonu Üyesi Tanıtım Kartı’dır.
Tüm havaalanları kartı ise, Türkiye sınırları dâhilinde en az üç havaalanında aktif olarak go¨rev yapan kamu ya da o¨zel kurum ve kurulus¸ların yo¨netici, uçucu, teknik, bakım ve digˆer ilgili uzman personeline, Sivil Havacılık Genel Müdürlügˆünce düzenlenerek verilen karttır.
Havacılık sistemi içinde yer alan personel, çalıs¸ma ortamından ya da is¸ yapıs¸ s¸eklinden kaynaklanan birçok sorunla bas¸a c¸ıkmak zorundadır. Bu sorunların altında yatan temel üç unsur bulunmaktadır:
- Havacılık sekto¨rünün o¨zellikle gelis¸mekte olan ülkelerde büyüme go¨stermesine paralel olarak is¸ yükünün artması,
- Kademeli olarak güvenlik dahil tüm süreçlerde otomasyona (teknolojiye) bagˆımlılık,
- Hava tas¸ımacılıgˆında müs¸teri bilincinin her geçen gün artması.
Uçus¸ operasyon hizmetlerinin bir parçası olarak go¨rülmeyen ve rahatsız edici olarak nitelendirilen güvenlik hizmetleri, yolcu memnuniyeti üzerinde çok daha o¨nemli bir yere sahip bulunmaktadır. Bu nedenle o¨zellikle güvenlik tarama süreçleri ile hizmet kalitesi arasında, güvenlik go¨revlilerinin tarama süreçlerindeki performansına bagˆlı olan hassas bir denge so¨z konusudur. Uc¸aklar o¨ncelikli olmak u¨zere, havacılık sisteminin potansiyel tehditlere kars¸ı korunması su¨recinde dogˆrudan ya da dolaylı olarak yer alan c¸es¸itli havaalanı personeli, sorumluluk yu¨ku¨ ve is¸ yogˆunlugˆu altında birc¸ok stres fakto¨ru¨ ile bas¸a c¸ıkmak durumundadır. Bas¸ta gu¨venlik go¨revlileri olmak u¨zere, havacılık sistemi ic¸inde yer alan insan kaynagˆının, c¸alıs¸ma ortamından kaynaklanan stres unsurlarını as¸agˆıdaki gibi o¨zetleyebilmek mu¨mku¨ndu¨r:
- Tehdit (Risk) Unsurlarının Fazlalığı: Her geçen gün teknolojinin de gelis¸mesi ile birlikte farklılas¸an tehdit unsurlarının o¨nlenmesi sorumlulugˆu, havacılık sekto¨ru¨ndeki tüm personelin u¨zerinde baskı yaratmaktadır.
- Teknoloji: Personelin gelis¸en teknolojiye uyum c¸abası, o¨nemli stres fakto¨rlerinden birini olus¸turmaktadır. Havacılık hizmetlerinde teknolojiden yararlanılması, daha az personel ile daha fazla is¸ yapılmasına imkân sağlamaktadır. Teknolojinin getirdiği otomasyon, is¸ gu¨cu¨nün yüku¨nu¨ hafi etmekte ve insan hatası gibi birtakım olumsuzlukları da o¨nlemektedir Bununla birlikte havacılık güvenligˆi uygulamalarında teknoloji kullanımı, karmas¸ıklıgˆı da beraberinde getirmektedir. Personel yetkinliğinin sağlanamadığı ya da insan-sistem etkiles¸iminin olus¸turulamadığı durumlarda, operato¨r performansının düs¸mesine bagˆlı olarak, etkinligˆin de azaldıgˆı go¨ru¨lmektedi
- Denetlemeler: Havacılık gu¨venliği konularında ICAO ve ECAC uluslararası, SHGM ve EADUK (Eğitim, Aras¸tırma ve Denetleme Uzmanları Kurulu) ulusal denetçi konumundadır. Ayrıca havaalanı bazında da denetlemeler so¨z konusudur. Denetlemeler yoğunlukla gu¨venligˆin sagˆlanmasından doğrudan doğruya sorumlu olan emniyet tes¸kilatı personeline ya da güvenlik go¨revlilerine uygulanmaktadır. C¸ok sık ya da yoğun baskı olus¸turucu nitelikte olmasa da güvenlikten dolaylı olarak sorumlu olan diğer kurum ve kurulus¸ personeli de denetlemelere tabidir
- İs¸veren Politikaları: İs¸letmelerin is¸e alım ya da u¨cretlendirme gibi süreçlerde izledigˆi, devamlılığı olan ve belirlilik ortamlarında alınan kararlar bütu¨nu¨, politika olarak tanımlanmaktadır. C¸ekici olmayan c¸alıs¸ma kos¸ullarına, tatmin edici olmayan ücretlerin eklenmesi ise personelin performansını du¨s¸u¨rmekte ya da is¸ten ayrılma egˆilimlerini artırmaktadır.
- İs¸ Yükü: hem yu¨ksek hem de du¨s¸u¨k is¸ yu¨ku¨, insan performansını, dolayısıyla gu¨venlik uygulamalarının etkinligˆini belirlemektedir. Genel olarak havacılık sistemi ic¸inde yer alan insan kaynaklarının, yu¨ksek is¸ yu¨ku¨ problemi ile kars¸ı kars¸ıya kaldıgˆını so¨ylemek mu¨mku¨ndu¨r
- Diğer Paydas¸lar: Havayolları ya da havayolları adına yolcu is¸lemlerini gerc¸ekles¸tiren havaalanlarındaki diğer hizmet sağlayıcıları, yolcuların bir an o¨nce süreçleri tamamlamalarını ve uçus¸ opeasyonlarının zamanında gerçekles¸mesini istemesinin ve yolcular ic¸in ise güvenlik su¨rec¸leri genellikle zaman alıcı ve sıkıntı verici olmasının yarattığı çelis¸ki gu¨venlik go¨revlilerini ve gu¨venlik su¨reçlerini etkilemektedir.
- C¸alıs¸ma Ortamı ve Zaman Baskısı: Güvenlik go¨revlileri, kalabalık ve gürültülü bir ortamda gerek güvenlik süreçlerinin gerekse uçus¸ tedirginligˆinin getirdigˆi gerginlik içindeki yolculara sekiz saatlik bir çalıs¸ma süresi boyunca hizmet sunmaktadır. Zaman baskısı ve çalıs¸ma ortamının getirdiği olumsuzluklar, operato¨rlerin ve digˆer personelin hata yapmasına neden olus¸turabilmektedir.