Açıköğretim Ders Notları

Osmanlı Türkçesi 2 Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Açıköğretim ders notları öğrenciler tarafından ders çalışma esnasında hazırlanmakta olup diğer ders çalışacak öğrenciler için paylaşılmaktadır. Sizlerde hazırladığınız ders notlarını paylaşmak istiyorsanız bizlere iletebilirsiniz.

Açıköğretim derslerinden Osmanlı Türkçesi 2 Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim için hazırlanan  ders çalışma dokümanına (ders özeti / sorularla öğrenelim) aşağıdan erişebilirsiniz. AÖF Ders Notları ile sınavlara çok daha etkili bir şekilde çalışabilirsiniz. Sınavlarınızda başarılar dileriz.

Farsçada Tamlamalar Transkripsiyon Alfabesi

1. Soru

Farsçada isim tamlamasında önce hangi öge gelir?

Cevap

Farsçada isim tamlamasında önce tamlanan gelir.


2. Soru

Farsçada tamlamalarda ilk kelimenin sonunda ne bulunur?

Cevap

Farsça tamlamalarda ilk kelimenin sonunda izafet kesresi bulunur.


3. Soru

İzafet kesresi Türkçenin ses uyumuna göre nasıl okunur?

Cevap

zafet kesresi Türkçenin ses uyumuna göre -ı ya da -i diye okunur.


4. Soru

Bir tamlamanın isim tamlaması mı sıfat tamlaması mı olduğu nasıl anlaşılır?

Cevap

Bir tamlamada tamlayan isim ise isim tamlaması, tamlayan sıfat ise sıfat tamlaması olur.


5. Soru

İsim tamlamalarının işlevi nedir?

Cevap

İsim tamlamaları aidiyet, nisbet ve özel durumları açıklamak için kullanılır. Bazı durumlarda tamlayan tamlananın cins ve türünü açıklar.


6. Soru

Farsça isim tamlamalarında izafet kesresinin kullanımında ne gibi özel durumlar vardır?

Cevap

Farsça isim tamlamalarında tamlanan -a/-e ya da -î sesleri ile bitiyorsa izafet kesresini göstermek üzere bu harflerin üstüne hemze konur. Tamlanacak kelime â veya û ile bitiyorsa izafet kesresi ye ile yapılır. Buna izafet ya’sı denir.


7. Soru

Sıfat tamlaması nedir?

Cevap

Nitelenen bir isim ve onu niteleyen bir sıfattan oluşan tamlamalara sıfat tamlaması denilmektedir.


8. Soru

Farsça sıfat tamlamalarında izafet kesresinin kullanımında ne gibi özel durumlar vardır?

Cevap

Farsça sıfat tamlamalarında tamlanan -a/-e ya da – î sesleri ile bitiyorsa izafet kesresini göstermek üzere bu harflerin üstüne hemze konur. Tamlanacak kelime â veya û ile bitiyorsa izafet kesresi ye ile yapılır. Buna izafet ya’sı denir.


9. Soru

Farsça sıfat tamlamalarında çokluk uyumu nasıldır?

Cevap

Sıfat tamlamalarında tamlanan da tamlayan da Farsça kelimelerden oluşuyorsa, bunlar arasında çokluk bakımından uyum olması gerekmez. Bu tür tamlamalarda tamlayan her zaman sıfat olduğundan ve Farsçada sıfatlar umumiyetle tekil halde bulunduklarından, istisnalar dışında isim çoğul olsa bile kendileri tekil gelir.


10. Soru

Farsça sıfat tamlamalarında erillik-dişillik uyumu nasıldır?

Cevap

Farsçada kelimeler eril (müzekker) ve dişil (müennes) olarak tasnif edilmediklerinden tamlamalardaki her iki kelime de Farsça ise bu açıdan bir uyumluluk zorunluluğu yoktur. Sadece dişilik ifade eden Farsça isimlere niteleme yapan Arapça sıfatlar getirildiği zaman bu sıfatlar dişilik eki alırlar.


11. Soru

Osmanlıcada bir sıfat tamlamasında tamlayan ve tamlanan kelimeler Arapça ise çokluk ve erillik-dişillik uyumu nasıldır?

Cevap

Osmanlıcada bir sıfat tamlamasında tamlayan ve tamlanan kelimeler Arapça ise çokluk ve erillik-dişillik uyumuna dikkat edilir.


12. Soru

Sıfat tamlamalarında ismin ardından birkaç sıfat geliyorsa tamlamanın yapısı nasıl olur?

Cevap

Sıfat tamlamalarında ismin ardından birkaç sıfat geliyorsa bunlar yine izafet kesresi denen -i ile veya aralarına u, ü şeklinde okunan atıf vav’ının getirilmesiyle yapılır.


13. Soru

Farsça bir tamlamayı çevirirken hangi sıraya dikkat etmek gerekir?

Cevap

Farsça tamlama sırası Türkçe tamlama sırasının tam tersi olduğu için tamlamayı sondan öne doğru gelmek gerekir.


14. Soru

İki kelimeden oluşmuş birleşik kelimelerin zincirleme tamlamadaki yeri nedir?

Cevap

İki kelimenin birleşimiyle oluşmuş birleşik kelimeler tamlamaya girdiklerinde bir kelime olarak kabul edilir. Bunlarla da ikili, üçlü dörtlü vs. tamlamalar yapılabilmektedir.


15. Soru

Bir zincirleme tamlamayı çözümlerken neye dikkat etmek gerekir?

Cevap

Bir zincirleme tamlamayı çözümlerken önce tamlayan konumundaki kelime veya kelimelere bakmak gerekir.


16. Soru

Dört kelimeden oluşmuş zincirleme tamlamalar nasıl çözümlenir?

Cevap

Dört kelimeden oluşmuş zincirleme tamlamadaki kelimelerden hiçbirinin sıfat olmadığı veya sadece son kelimenin sıfat olduğu durumlarda, kelimeler sondan başa doğru isim tamlamaları oluşturarak gelir.


17. Soru

Transkripsiyon alfabesi nedir?

Cevap

Türkçede eski alfabeyle yazılmış metinlerdeki bazı harflerin karşılığı olmak üzere bir takım işaretler ve harflerin kullanıldığı alfabeye trankripsiyon alfabesi denir.


18. Soru

Transkripsiyon alfabesinde uzun a nasıl gösterilir?

Cevap

Transkripsiyon alfabesinde uzun a, a şeklinde gösterilir.


19. Soru

Transkripsiyon alfabesinde peltek se nasıl gösterilir?

Cevap

Transkripsiyon alfabesinde peltek se, s şeklinde gösterilir.


20. Soru

Transkripsiyon alfabesinde ha nasıl gösterilir?

Cevap

Transkripsiyon alfabesinde ha, ? şeklinde gösterilir.


21. Soru

Transkripsiyon alfabesinde hı nasıl gösterilir?

Cevap

Transkripsiyon alfabesinde hı, ? şeklinde gösterilir.


22. Soru

Transkripsiyon alfabesinde zel nasıl gösterilir?

Cevap

Transkripsiyon alfabesinde zel, z şeklinde gösterilir.


23. Soru

Transkripsiyon alfabesinde sad nasıl gösterilir?

Cevap

Transkripsiyon alfabesinde sad, ? şeklinde gösterilir.


24. Soru

Transkripsiyon alfabesinde dad nasıl gösterilir?

Cevap

Transkripsiyon alfabesinde dad, z ya da ? şeklinde gösterilir.


25. Soru

Transkripsiyon alfabesinde tı nasıl gösterilir?

Cevap

Transkripsiyon alfabesinde tı, ? şeklinde gösterilir.


26. Soru

Transkripsiyon alfabesinde zı nasıl gösterilir?

Cevap

Transkripsiyon alfabesinde zı, ? şeklinde gösterilir.


27. Soru

Transkripsiyon alfabesinde gayın nasıl gösterilir?

Cevap

Transkripsiyon alfabesinde gayın, g şeklinde gösterilir.


28. Soru

Transkripsiyon alfabesinde kaf nasıl gösterilir?

Cevap

Transkripsiyon alfabesinde kaf, ? şeklinde gösterilir.


29. Soru

Tarih bölümü öğrencilerinin kullanabileceği sözlükler ne türde sözlüklerdir?

Cevap

Tarih bölümü öğrencilerinin kullanabilecekleri iki tip sözlük vardır: 1. Osmanlı Türkçesi alfabesinden yine Osmanlı Türkçesi alfabesine düzenlenmiş sözlük; 2. Latin alfabesinden Latin alfabesine düzenlenmiş sözlük.


30. Soru

Osmanlıca-Osmanlıca sözlük daha çok hangi amaçla kullanılır?

Cevap

Osmanlıca-Osmanlıca sözlük daha çok eski metinleri okurken karşılaştığımız kelimelerin doğru okunması açısından faydalıdır.


31. Soru

Lisans öğrencilerinin kullanılabileceği seviyede sözlükler hangileridir?

Cevap

Devellioğlu, Ferid, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat; Kanar, Mehmet, Osmanlı Türkçesi Sözlüğü; Kanar, Mehmet, Farsça-Türkçe Sözlük; Ozon, Mustafa Nihat, Osmanlıca/Türkçe Sözlük; Pakalın, Mehmed Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü; Parlatır, İsmail, Osmanlı Türkçesi Sözlüğü; Redhouse, Sir James, A Turkish and English Lexicon; Şemseddin Sâmî, Kamûs-ı Türkî.


32. Soru

Bir tamlamanın Farsça olabilmesi için gerekli asgari şart nedir?

Cevap

Farsça isim tamlamalarında tamlanan (muzâf) ve tamlayanın (muzâfun-ileyh) her ikisinin de Farsça olması şartı yoktur. Bunlardan birisi Farsça olabildiği gibi her ikisinin de Arapça olmasında bir mahzur yoktur. Burada önemli olan izâfetin yani tamlamanın Farsça karakterli olmasıdır. Bunu da sağlayan –i izafet kesresidir.


33. Soru

Bir tamlamanın isim veya sıfat tamlaması olmasını belirleyen husus nedir?

Cevap

Bir tamlamanın isim veya sıfat tamlaması olmasını belirleyen husus tamlayanın niteliğidir. Eğer tamlayan isim ise isim tamlaması, sıfat ise sıfat tamlaması şeklini alır.


34. Soru

İzâfet-i teşbihiyye denilen benzetme tamlaması yapımında kullanılan isim tamlamalarına bir örnek veriniz.

Cevap

İzâfet-i teşbihiyye denilen benzetme tamlaması yapımında da isim tamlamaları kullanılabilir. Sarây-ı dil ???? ?? = gönül sarayı, deryâ-yı rahmet ????? ???? = rahmet deryası, deniz gibi rahmet, âteş-i aşk ???? ??? = aşk ateşi, tîğ-i zebân ??? ???? = dil kılıcı, kılıç gibi keskin dil, deryâ-yı ilm ????? ??? = ilim denizi veya deniz gibi ilm, gibi. Benzetme yapılırken benzeyenin benzetilene has bir nitelikle tamlanması durumu da isim tamlamalarında sıkça görülen uygulamalardandır.


35. Soru

Tamlamalarda izafet kesresini göstermek üzere hangi harflerin üzerine hemze ( ? ) işareti konur?

Cevap

Tamlanan (muzâf) kelimenin sonu –a ve –e seslerini veren ve hâ-i resmiyye denilen he /? ile veya (? -î ) ile bitiyorsa izafet kesresini göstermek üzere bu harflerin üzerine hemze ( ? ) işareti konur. Derece-i zulmet / ????? ???? , pâye-i vezâret / ????? ????? , ahâlî-i vilâyet ??????? ?????, mevâlî-i kirâm ?????? ???? gibi.


36. Soru

Farsça tamlamalarda izâfet yâsı nedir?

Cevap

Tamlanacak kelime (muzâf) elif ile ( ?? / â) veya sesli durumunda olan vav (? / û) ile bitiyorsa o zaman izafet kesresi ye ( ? ) ile yapılır. Bu ye’ye izâfet yâsı denir.


37. Soru

Farsça tamlamalarda sondaki he / ? , y / ? ve vav / ? eğer sessiz harf görevi görüyorsa ne şekilde okunur?

Cevap

Sondaki he / ? , y / ? ve vav / ? eğer sessiz harf görevi görüyorsa, o zaman izafet hemzesi veya ye’si getirilmez, harf olduğu gibi okunur.


38. Soru

“Hâ-i resmiyye” denilen he hangi harftir?

Cevap

“Hâ-i resmiyye” denilen he harfi ? şeklinde yazılır.


39. Soru

Sıfat tamlamalarında tamlanan da tamlayan da Farsça kelimelerden oluştuğu durumda bunlar arasında çokluk bakımından uyum olması gerekmekte midir?

Cevap

Sıfat tamlamalarında tamlanan da tamlayan da Farsça kelimelerden oluşuyorsa bunlar arasında çokluk bakımından uyum olması gerekmez. Bu tür tamlamalarda tamlayan her zaman sıfat olduğundan ve Farsça’da sıfatlar umumiyetle tekil halde bulunduklarından, istisnâlar dışında isim çoğul olsa bile kendileri tekil gelir.


40. Soru

Farsça’da kelimeler eril (müzekker) ve dişil(müennes) olarak tasnif edilir mi?

Cevap

Farsça’da kelimeler eril (müzekker) ve dişil(müennes) olarak tasnif edilmediklerinden tamlamalardaki her iki kelime de Farsça ise bu açıdan bir uyumluluk zorunluluğu yoktur.


41. Soru

Sıfat tamlamasında nitelenen ve niteleyenin her ikisinin de Arapça olması halinde Osmanlıca’da ikisi arasında çokluk uyumu ve erillik-dişilik uyumu olması beklenir mi?

Cevap

Sıfat tamlamasında nitelenen ve niteleyenin her ikisi de Arapça ise bu takdirde özellikle Osmanlıca’da ikisi arasında çokluk uyumu ve erillik-dişilik uyumu olmasına dikkat edilir. Yani nitelenen dişil(müennes) ise sıfat da dişil olmalıdır. Nitelenen (mevsûf) çoğul (cem) ise, sıfat (niteleyen) da çoğul durumda; nitelenen tekil(müfred) ise niteleyen de tekil (müfred) olmak durumundadır.


42. Soru

Arapçada kelimeler çoğul (cem) halinde bulunduklarında ne olarak kabul edilirler?

Cevap

Arapçada kelimeler çoğul (cem) halinde bulunduklarında dişil kabul edildiklerinden çoğul isimler sıfatla tamlandıklarında sıfatlar da dişil halde yazılırlar. Bu durum daha çok vezinle çoğul yapılan kelimelerde (cem‘-i mükesser) ve –ât ekiyle yapılmış çoğul kelimelerde geçerlidir.


43. Soru

Farsça tamlama sırası Türkçe tamlama sırasına göre nasıldır?

Cevap

Farsça tamlama sırasının Türkçe tamlama sırasının tam tersi olduğunu söylemiştik. Farsça bir tamlamayı çevirirken sondan öne doğru gelmek gerekir.


44. Soru

Transkripsiyon (çeviriyazı) alfabesine göre ? harfinin karşılıkları nelerdir?

Cevap

Transkripsiyon (çeviriyazı) alfabesine göre ? harfinin karşılıkları “v, (o,ö,o¯,u,ü,u¯)” şeklinde yazılmaktadır.


45. Soru

Transkripsiyon (çeviriyazı) alfabesine göre ?  harfinin karşılıkları nelerdir?

Cevap

Transkripsiyon (çeviriyazı) alfabesine göre ?  harfinin karşılıkları “k, g, n˜” şeklinde yazılmaktadır.


1. Soru

Farsçada isim tamlamasında önce hangi öge gelir?

Cevap

Farsçada isim tamlamasında önce tamlanan gelir.

2. Soru

Farsçada tamlamalarda ilk kelimenin sonunda ne bulunur?

Cevap

Farsça tamlamalarda ilk kelimenin sonunda izafet kesresi bulunur.

3. Soru

İzafet kesresi Türkçenin ses uyumuna göre nasıl okunur?

Cevap

zafet kesresi Türkçenin ses uyumuna göre -ı ya da -i diye okunur.

4. Soru

Bir tamlamanın isim tamlaması mı sıfat tamlaması mı olduğu nasıl anlaşılır?

Cevap

Bir tamlamada tamlayan isim ise isim tamlaması, tamlayan sıfat ise sıfat tamlaması olur.

5. Soru

İsim tamlamalarının işlevi nedir?

Cevap

İsim tamlamaları aidiyet, nisbet ve özel durumları açıklamak için kullanılır. Bazı durumlarda tamlayan tamlananın cins ve türünü açıklar.

6. Soru

Farsça isim tamlamalarında izafet kesresinin kullanımında ne gibi özel durumlar vardır?

Cevap

Farsça isim tamlamalarında tamlanan -a/-e ya da -î sesleri ile bitiyorsa izafet kesresini göstermek üzere bu harflerin üstüne hemze konur. Tamlanacak kelime â veya û ile bitiyorsa izafet kesresi ye ile yapılır. Buna izafet ya’sı denir.

7. Soru

Sıfat tamlaması nedir?

Cevap

Nitelenen bir isim ve onu niteleyen bir sıfattan oluşan tamlamalara sıfat tamlaması denilmektedir.

8. Soru

Farsça sıfat tamlamalarında izafet kesresinin kullanımında ne gibi özel durumlar vardır?

Cevap

Farsça sıfat tamlamalarında tamlanan -a/-e ya da – î sesleri ile bitiyorsa izafet kesresini göstermek üzere bu harflerin üstüne hemze konur. Tamlanacak kelime â veya û ile bitiyorsa izafet kesresi ye ile yapılır. Buna izafet ya’sı denir.

9. Soru

Farsça sıfat tamlamalarında çokluk uyumu nasıldır?

Cevap

Sıfat tamlamalarında tamlanan da tamlayan da Farsça kelimelerden oluşuyorsa, bunlar arasında çokluk bakımından uyum olması gerekmez. Bu tür tamlamalarda tamlayan her zaman sıfat olduğundan ve Farsçada sıfatlar umumiyetle tekil halde bulunduklarından, istisnalar dışında isim çoğul olsa bile kendileri tekil gelir.

10. Soru

Farsça sıfat tamlamalarında erillik-dişillik uyumu nasıldır?

Cevap

Farsçada kelimeler eril (müzekker) ve dişil (müennes) olarak tasnif edilmediklerinden tamlamalardaki her iki kelime de Farsça ise bu açıdan bir uyumluluk zorunluluğu yoktur. Sadece dişilik ifade eden Farsça isimlere niteleme yapan Arapça sıfatlar getirildiği zaman bu sıfatlar dişilik eki alırlar.

11. Soru

Osmanlıcada bir sıfat tamlamasında tamlayan ve tamlanan kelimeler Arapça ise çokluk ve erillik-dişillik uyumu nasıldır?

Cevap

Osmanlıcada bir sıfat tamlamasında tamlayan ve tamlanan kelimeler Arapça ise çokluk ve erillik-dişillik uyumuna dikkat edilir.

12. Soru

Sıfat tamlamalarında ismin ardından birkaç sıfat geliyorsa tamlamanın yapısı nasıl olur?

Cevap

Sıfat tamlamalarında ismin ardından birkaç sıfat geliyorsa bunlar yine izafet kesresi denen -i ile veya aralarına u, ü şeklinde okunan atıf vav’ının getirilmesiyle yapılır.

13. Soru

Farsça bir tamlamayı çevirirken hangi sıraya dikkat etmek gerekir?

Cevap

Farsça tamlama sırası Türkçe tamlama sırasının tam tersi olduğu için tamlamayı sondan öne doğru gelmek gerekir.

14. Soru

İki kelimeden oluşmuş birleşik kelimelerin zincirleme tamlamadaki yeri nedir?

Cevap

İki kelimenin birleşimiyle oluşmuş birleşik kelimeler tamlamaya girdiklerinde bir kelime olarak kabul edilir. Bunlarla da ikili, üçlü dörtlü vs. tamlamalar yapılabilmektedir.

15. Soru

Bir zincirleme tamlamayı çözümlerken neye dikkat etmek gerekir?

Cevap

Bir zincirleme tamlamayı çözümlerken önce tamlayan konumundaki kelime veya kelimelere bakmak gerekir.

16. Soru

Dört kelimeden oluşmuş zincirleme tamlamalar nasıl çözümlenir?

Cevap

Dört kelimeden oluşmuş zincirleme tamlamadaki kelimelerden hiçbirinin sıfat olmadığı veya sadece son kelimenin sıfat olduğu durumlarda, kelimeler sondan başa doğru isim tamlamaları oluşturarak gelir.

17. Soru

Transkripsiyon alfabesi nedir?

Cevap

Türkçede eski alfabeyle yazılmış metinlerdeki bazı harflerin karşılığı olmak üzere bir takım işaretler ve harflerin kullanıldığı alfabeye trankripsiyon alfabesi denir.

18. Soru

Transkripsiyon alfabesinde uzun a nasıl gösterilir?

Cevap

Transkripsiyon alfabesinde uzun a, a şeklinde gösterilir.

19. Soru

Transkripsiyon alfabesinde peltek se nasıl gösterilir?

Cevap

Transkripsiyon alfabesinde peltek se, s şeklinde gösterilir.

20. Soru

Transkripsiyon alfabesinde ha nasıl gösterilir?

Cevap

Transkripsiyon alfabesinde ha, ? şeklinde gösterilir.

21. Soru

Transkripsiyon alfabesinde hı nasıl gösterilir?

Cevap

Transkripsiyon alfabesinde hı, ? şeklinde gösterilir.

22. Soru

Transkripsiyon alfabesinde zel nasıl gösterilir?

Cevap

Transkripsiyon alfabesinde zel, z şeklinde gösterilir.

23. Soru

Transkripsiyon alfabesinde sad nasıl gösterilir?

Cevap

Transkripsiyon alfabesinde sad, ? şeklinde gösterilir.

24. Soru

Transkripsiyon alfabesinde dad nasıl gösterilir?

Cevap

Transkripsiyon alfabesinde dad, z ya da ? şeklinde gösterilir.

25. Soru

Transkripsiyon alfabesinde tı nasıl gösterilir?

Cevap

Transkripsiyon alfabesinde tı, ? şeklinde gösterilir.

26. Soru

Transkripsiyon alfabesinde zı nasıl gösterilir?

Cevap

Transkripsiyon alfabesinde zı, ? şeklinde gösterilir.

27. Soru

Transkripsiyon alfabesinde gayın nasıl gösterilir?

Cevap

Transkripsiyon alfabesinde gayın, g şeklinde gösterilir.

28. Soru

Transkripsiyon alfabesinde kaf nasıl gösterilir?

Cevap

Transkripsiyon alfabesinde kaf, ? şeklinde gösterilir.

29. Soru

Tarih bölümü öğrencilerinin kullanabileceği sözlükler ne türde sözlüklerdir?

Cevap

Tarih bölümü öğrencilerinin kullanabilecekleri iki tip sözlük vardır: 1. Osmanlı Türkçesi alfabesinden yine Osmanlı Türkçesi alfabesine düzenlenmiş sözlük; 2. Latin alfabesinden Latin alfabesine düzenlenmiş sözlük.

30. Soru

Osmanlıca-Osmanlıca sözlük daha çok hangi amaçla kullanılır?

Cevap

Osmanlıca-Osmanlıca sözlük daha çok eski metinleri okurken karşılaştığımız kelimelerin doğru okunması açısından faydalıdır.

31. Soru

Lisans öğrencilerinin kullanılabileceği seviyede sözlükler hangileridir?

Cevap

Devellioğlu, Ferid, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat; Kanar, Mehmet, Osmanlı Türkçesi Sözlüğü; Kanar, Mehmet, Farsça-Türkçe Sözlük; Ozon, Mustafa Nihat, Osmanlıca/Türkçe Sözlük; Pakalın, Mehmed Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü; Parlatır, İsmail, Osmanlı Türkçesi Sözlüğü; Redhouse, Sir James, A Turkish and English Lexicon; Şemseddin Sâmî, Kamûs-ı Türkî.

32. Soru

Bir tamlamanın Farsça olabilmesi için gerekli asgari şart nedir?

Cevap

Farsça isim tamlamalarında tamlanan (muzâf) ve tamlayanın (muzâfun-ileyh) her ikisinin de Farsça olması şartı yoktur. Bunlardan birisi Farsça olabildiği gibi her ikisinin de Arapça olmasında bir mahzur yoktur. Burada önemli olan izâfetin yani tamlamanın Farsça karakterli olmasıdır. Bunu da sağlayan –i izafet kesresidir.

33. Soru

Bir tamlamanın isim veya sıfat tamlaması olmasını belirleyen husus nedir?

Cevap

Bir tamlamanın isim veya sıfat tamlaması olmasını belirleyen husus tamlayanın niteliğidir. Eğer tamlayan isim ise isim tamlaması, sıfat ise sıfat tamlaması şeklini alır.

34. Soru

İzâfet-i teşbihiyye denilen benzetme tamlaması yapımında kullanılan isim tamlamalarına bir örnek veriniz.

Cevap

İzâfet-i teşbihiyye denilen benzetme tamlaması yapımında da isim tamlamaları kullanılabilir. Sarây-ı dil ???? ?? = gönül sarayı, deryâ-yı rahmet ????? ???? = rahmet deryası, deniz gibi rahmet, âteş-i aşk ???? ??? = aşk ateşi, tîğ-i zebân ??? ???? = dil kılıcı, kılıç gibi keskin dil, deryâ-yı ilm ????? ??? = ilim denizi veya deniz gibi ilm, gibi. Benzetme yapılırken benzeyenin benzetilene has bir nitelikle tamlanması durumu da isim tamlamalarında sıkça görülen uygulamalardandır.

35. Soru

Tamlamalarda izafet kesresini göstermek üzere hangi harflerin üzerine hemze ( ? ) işareti konur?

Cevap

Tamlanan (muzâf) kelimenin sonu –a ve –e seslerini veren ve hâ-i resmiyye denilen he /? ile veya (? -î ) ile bitiyorsa izafet kesresini göstermek üzere bu harflerin üzerine hemze ( ? ) işareti konur. Derece-i zulmet / ????? ???? , pâye-i vezâret / ????? ????? , ahâlî-i vilâyet ??????? ?????, mevâlî-i kirâm ?????? ???? gibi.

36. Soru

Farsça tamlamalarda izâfet yâsı nedir?

Cevap

Tamlanacak kelime (muzâf) elif ile ( ?? / â) veya sesli durumunda olan vav (? / û) ile bitiyorsa o zaman izafet kesresi ye ( ? ) ile yapılır. Bu ye’ye izâfet yâsı denir.

37. Soru

Farsça tamlamalarda sondaki he / ? , y / ? ve vav / ? eğer sessiz harf görevi görüyorsa ne şekilde okunur?

Cevap

Sondaki he / ? , y / ? ve vav / ? eğer sessiz harf görevi görüyorsa, o zaman izafet hemzesi veya ye’si getirilmez, harf olduğu gibi okunur.

38. Soru

“Hâ-i resmiyye” denilen he hangi harftir?

Cevap

“Hâ-i resmiyye” denilen he harfi ? şeklinde yazılır.

39. Soru

Sıfat tamlamalarında tamlanan da tamlayan da Farsça kelimelerden oluştuğu durumda bunlar arasında çokluk bakımından uyum olması gerekmekte midir?

Cevap

Sıfat tamlamalarında tamlanan da tamlayan da Farsça kelimelerden oluşuyorsa bunlar arasında çokluk bakımından uyum olması gerekmez. Bu tür tamlamalarda tamlayan her zaman sıfat olduğundan ve Farsça’da sıfatlar umumiyetle tekil halde bulunduklarından, istisnâlar dışında isim çoğul olsa bile kendileri tekil gelir.

40. Soru

Farsça’da kelimeler eril (müzekker) ve dişil(müennes) olarak tasnif edilir mi?

Cevap

Farsça’da kelimeler eril (müzekker) ve dişil(müennes) olarak tasnif edilmediklerinden tamlamalardaki her iki kelime de Farsça ise bu açıdan bir uyumluluk zorunluluğu yoktur.

41. Soru

Sıfat tamlamasında nitelenen ve niteleyenin her ikisinin de Arapça olması halinde Osmanlıca’da ikisi arasında çokluk uyumu ve erillik-dişilik uyumu olması beklenir mi?

Cevap

Sıfat tamlamasında nitelenen ve niteleyenin her ikisi de Arapça ise bu takdirde özellikle Osmanlıca’da ikisi arasında çokluk uyumu ve erillik-dişilik uyumu olmasına dikkat edilir. Yani nitelenen dişil(müennes) ise sıfat da dişil olmalıdır. Nitelenen (mevsûf) çoğul (cem) ise, sıfat (niteleyen) da çoğul durumda; nitelenen tekil(müfred) ise niteleyen de tekil (müfred) olmak durumundadır.

42. Soru

Arapçada kelimeler çoğul (cem) halinde bulunduklarında ne olarak kabul edilirler?

Cevap

Arapçada kelimeler çoğul (cem) halinde bulunduklarında dişil kabul edildiklerinden çoğul isimler sıfatla tamlandıklarında sıfatlar da dişil halde yazılırlar. Bu durum daha çok vezinle çoğul yapılan kelimelerde (cem‘-i mükesser) ve –ât ekiyle yapılmış çoğul kelimelerde geçerlidir.

43. Soru

Farsça tamlama sırası Türkçe tamlama sırasına göre nasıldır?

Cevap

Farsça tamlama sırasının Türkçe tamlama sırasının tam tersi olduğunu söylemiştik. Farsça bir tamlamayı çevirirken sondan öne doğru gelmek gerekir.

44. Soru

Transkripsiyon (çeviriyazı) alfabesine göre ? harfinin karşılıkları nelerdir?

Cevap

Transkripsiyon (çeviriyazı) alfabesine göre ? harfinin karşılıkları “v, (o,ö,o¯,u,ü,u¯)” şeklinde yazılmaktadır.

45. Soru

Transkripsiyon (çeviriyazı) alfabesine göre ?  harfinin karşılıkları nelerdir?

Cevap

Transkripsiyon (çeviriyazı) alfabesine göre ?  harfinin karşılıkları “k, g, n˜” şeklinde yazılmaktadır.

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.